به گزارش پگاه خبر؛یکی از محصولات جانبی تولید نفت، گاز های همراه آن هستند که همراه با نفت خام از میادین نفتی استخراج می‌شوند؛ و قبل از ارسال نفت خام استخراجی به پالایشگاه طی عملیات یک مرحله ای و یا چند مرحله ای از آن جداسازی می‌شود. این گازها، یا جمع آوری‌شده و مورد استفاده […]
به گزارش پگاه خبر؛یکی از محصولات جانبی تولید نفت، گاز های همراه آن هستند که همراه با نفت خام از میادین نفتی استخراج می‌شوند؛ و قبل از ارسال نفت خام استخراجی به پالایشگاه طی عملیات یک مرحله ای و یا چند مرحله ای از آن جداسازی می‌شود. این گازها، یا جمع آوری‌شده و مورد استفاده قرار می گیرند و یا سوزانده می شوند. علی رغم اینکه می‌توان از گازهای همراه نفت ارزش افزوده بسیاری کسب نمود ولی در ایران بخش زیادی از این گازها سوزانده می‌شود. بررسی عملکرد کشورهای موردنظر چشم‌انداز بیست ساله درزمینه ی گازهای همراه نفت سوزانده شده و مقایسه آن با ایران نشان می‌دهد که ایران در میان کشورهای منطقه در سال ۲۰۱۲ بیشترین میزان گازهای همراه نفت سوزانده شده را داشته است.
منابع گازهای غنی شامل گازهای همراه نفت، گازهای کلاهک، سازنده های گازی و گازهای میادین مستقل گازی، می‌باشد که در بین این منابع، بعد از گاز حاصل از میادین مستقل گازی، گازهای همراه نفت بیشترین سهم را دارند.
سیاست های دولت های مختلف در زمینه ی کاهش سوزاندن گازهای همراه نفت نتوانسته است اهداف کمی برنامه های سوم تا پنجم توسعه را محقق کند. لذا روشن است محدودیت هایی فراتر از ناکارآمدی دولت ها و یا مدیریت شرکت ملی نفت ایران در میان بوده است که پس از گذشت ۱۵ سال از برنامه ریزی کلان برای جمع آوری گازهای همراه نفت همچنان این مسئله به قوت خود باقی است. در سال های اخیر گازهای همراه نفت سوزانده شده در عرصه بین المللی از جنبه های زیست‌محیطی، اقتصادی و انرژی مورد توجه قرار گرفته است. همین موضوع موجب شده است تا در کشورهای مختلف بر اساس توجیه اقتصادی روش های متفاوتی برای جمع آوری گازهای همراه نفت سوزانده شده به کار گرفته شود.
شرکت ملی نفت ایران در دوره قبل و بعد از انقلاب با اجرای طرح هایی در قالب فراورش گازهای همراه نفت و تزریق این گازها به میادین نفتی از سوزاندن بخش عمده‌ای از گازهای همراه نفت جلوگیری کرده است. بااین‌حال، هنوز بخش عمده‌ای از گازهای همراه نفت سوزانده می‌شوند.
هدف از این پژوهش طراحی یک مدل حقوقی_اقتصادی است که بتواند گازهای حاصل از سوزاندن نفت را به بهترین نحو جمع آوری کند تا از ارزش افزوده آن بهره مند شود و علاوه بر آن بتواند آلودگی های زیست محیطی را به کمترین حد برساند.
طی ۱۰ سال اخیر طرح‌های NGL متعددی برای جمع‌آوری و استفاده از گازهای همراه نفت در دستور کار وزارت نفت قرار داشته‌اند که می‌توان به آن‌ها را به دو گروه جمع‌آوری گازهای همراه نفت با استفاده از کارخانه‌های NGL و جمع‌آوری گازهای همراه نفت و استفاده از آن به‌منظور تزریق در مخازن نفتی تقسیم کرد. البته تاکنون هیچ کدام از این طرح‌ها به بهره برداری کامل نرسیده اند که این امر به دلیل موانع مهمی چون موانع جغرافیایی همانند پراکندگی منابع تولید گازهای همراه نفت و دور بودن آن‌ها از مراکز مصرف، موانع فنی و تکنولوژیکی همانند شرایط کمی و کیفی گازهای همراه نفت، موانع اقتصادی همانند هزینه‌های سرمایه‌ای بالا برای طرح های با مقیاس بزرگ، موانع ساختاری و نهادی همانند عدم شفافیت اطلاعات موردنیاز درباره گازهای همراه نفت و قوانین و مقررات و قراردادهای بین بخش های دولتی و غیردولتی می‌باشند.
با توجه به تفاوت های فنی قابل توجهی که میان گاز طبیعی و گاز همراه نفت وجود دارد، قیمت گذاری این دو محصول نیز متفاوت است. به‌طورکلی به دلیل احتساب گاز همراه نفت به‌عنوان محصول جانبی نفت خام و مشکلات مربوط به جمع آوری، شیرین سازی، تصفیه، تفکیک مایعات گازی و معمولا قیمت آن نسبت به گاز سبک تجاری، پایین‌تر است و در بسیاری از نقاط رایگان می‌باشد. روش های قیمت گذاری گاز طبیعی و LNG سه روش قیمت‌گذاری مبتنی بر هزینه تمام شده، مبتنی بر قیمت سوخت های جایگزین و بازگشتی نسبت به محصولات نهایی می باشند که با توجه به مزایا و معایبی که دارند پیشنهاد می‌شود برای قیمت گذاری گاز جهت استفاده در نیروگاه های گازی واقع در خشکی از روش قیمت گذاری بر اساس سوخت‌های جایگزین استفاده شود (با احتساب هزینه‌های تبدیل گاز همراه نفت به گاز تجاری جهت استفاده در نیروگاه) و برای میادین دریایی و تولید برق روی سکو از روش مبتنی بر هزینه تمام شده (با صفر در نظر گرفتن هزینه استخراج گاز همراه نفت) و درنهایت برای عرضه گاز همراه نفت به واحدهای NGL نیز بهترین مکانیسم، روش بازگشتی است.
روش هایی که به منظور تامین مالی پروژه های جمع آوری گازهای همراه نفت و بهره برداری از آن ها استفاده می شود علاوه بر اینکه باید از جهت اصول ساختاری منطبق بر اصول تامین مالی بوده و کارایی لازم را داشته باشند، باید بتوانند بر شرایط گازهای همراه نفت مانند ویژگی خاص گازها، محصولات متنوع به‌دست آمده از آن ها و کاربردهای متنوع آن‌ها منطبق شوند و در این حوزه نیز کارآمد باشند. این شرایط موجب می‌شود تامین مالی این پروژه‌ها در قالب و ساختار مشخصی تعریف شود. به دلیل اینکه بسیاری از روش‌های تامین مالی قابلیت انطباق با وضعیت فعلی پروژه‌های تولید برق و NGL را ندارند و به دلیل شرایط اقتصاد سیاسی و تحریم ها تامین مالی از طریق وام های بانکی امکان پذیر نمی باشد روشی که برای تامین مالی جمع آوری و بهره برداری از گازهای همراه نفت پیشنهاد می‌شود بر اساس روش تامین مالی ساختار یافته و تامین مالی به کمک صکوک می‌باشد که ویژگی های تامین مالی پروژه محور را نیز داراست.
طبق برآورد بانک جهانی بر اساس تخمین های به‌دست آمده از اطلاعات ماهواره ای، در سال ۲۰۱۲، ۱۴۴ میلیارد مترمکعب گاز در دنیا سوزانده شده است که معادل ۳۰ درصد گاز مصرفی اروپا است. روسیه با سوزاندن ۳۴.۸ میلیارد مترمکعب در سال مقام اول را بین کشورهای جهان داراست. نیجریه با ۱۴.۷ میلیارد مترمکعب و آمریکا با ۱۱.۶ میلیارد مترمکعب در سال در رتبه‌های بعدی قرار دارند. ایران نیز تا سال ۲۰۱۱ رتبه سوم جهان را داشت، اما در سال ۲۰۱۲ با رشد سریع حجم گازهای همراه نفت سوزانده شده در آمریکا، کشورمان در جایگاه چهارم قرارگرفته است. بهترین عملکرد در مدیریت گازهای همراه نفت سوزانده شده در این دوره زمانی مربوط به کشورهای قطر و مکزیک و بدترین عملکرد نیز مربوط به کشورهای آمریکا، ونزوئلا و کانادا بوده است. لذا با توجه به تجربه کشورهای دیگر پیشنهاد‌های زیر ارائه می‌شود:
با توجه به اینکه بیشتر کشورهای بررسی‌شده دارای نهادهای مجزایی در خصوص ارائه گزارشات مربوطه به وزارتخانه های مربوطه هستند، جای خالی چنین نهادهای نظارتی مستقل از بدنه اجرایی و عملیاتی در ایران احساس می‌شود.
درزمینه ی ایجاد قوانین پیشنهاد می‌شود اقدام به ترجمه سیاست های تنبیهی و تشویقی دولت به قوانین شفاف و قابل‌اجرا، تعیین چارچوب قوانین برای مواردی که به لحاظ فنی و اقتصادی امکان‌پذیر است و انجام بازرسی های مستمر و دقیق در خصوص اطمینان از گزارش دهی دقیق شرکت های بهره بردار شود.
امکان استفاده از گازهای همراه نفت در مناطق مختلف بر اساس مسائل فنی مانند واحدهای NGL، شبکه جمع آوری گازهای همراه نفت و تبدیل گازهای همراه نفت به برق دارای شرایط و روش‌های گوناگونی می‌باشد.
مناطق بخش خشکی: این میادین شامل میادین مناطق مرکزی، مناطق نفت خیز جنوب و مناطق غرب کارون می‌باشند عمده گازهای همراه نفت سوزانده شده در مناطق مرکزی مربوط به میادینی است که باید خوراک واحد NGL3100 را تامین کنند. بر اساس اطلاعات منتشره، بخشی از گازهای همراه نفت سوزانده شده مناطق نفت‌خیز جنوب، در میادینی می‌باشد که دارای زیر ساختارهای انتقال گازهای همراه نفت به واحدهای NGL است. همچنین در شرایط فعلی نزدیک به ۲ میلیون مترمکعب در روز گازهای همراه نفت در منطقه غرب کارون سوزانده می‌شود. در نتیجه برای بخش خشکی با توجه به عوامل فنی و اقتصادی، میزان پیشرفت و وجود سرمایه گذار پیشنهاداتی همچون احداث واحدهای NGL شامل ۳۲۰۰-NGL و ۲۳۰۰-NGL، ایجاد تاسیسات جمع آوری گازهای همراه نفت و تزریق به میادین نفت و تکمیل طرح آماک به میادین نفتی ارائه می‌شود.
مناطق بخش دریا (فلات قاره): حوزه عملیاتی در این منطقه از نظر جغرافیایی به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم می‌شود. در این بخش به‌منظور جلوگیری از سوزاندن گازهای همراه نفت دو طرح NGL سیری و NGL خارگ در دستور کار شرکت ملی نفت قرارگرفته است و با توجه به اینکه واحد NGL خارگ دارای پیشرفتی نزدیک به ۶۰ درصد است و به همین نسبت در این طرح سرمایه گذاری شده است و کاهش تولید نفت در میادین خارگ و بهرگان به دلیل فرسودگی تجهیزات و عمر بالای میادین نفتی پیشنهاد می‌شود که ظرفیت واحد NGL خارگ به نصف میزان فعلی یعنی ۸ میلیون مترمکعب در روز برسد.
جمع بندی
یکی از محصولات جانبی تولید نفت گازهای همراه آن می‌باشد. این گازها در بسیاری از کشورها جمع آوری‌شده و مورد استفاده قرار می گیرند و علاوه بر ایجاد ارزش افزوده از آلودگی محیط زیست جلوگیری می‌کنند؛ اما در ایران علی رغم طرح های موجود و پیش بینی‌شده سوزاندن این گازها با افزایش رو به رو بوده است که دلیل عمده این اتفاق کاهش گازهای تحویلی به واحدهای NGL بوده است. در این پژوهش با توجه به تجربیات کشورهای دیگر و شرایط حاکم بر کشور مانند اقتصادی و سیاسی و وجود تحریم ها پیشنهاداتی درزمینه ی قیمت گذاری، به‌کارگیری گازهای همراه نفت در بخش های مختلف و ایجاد الگوهایی برای تامین مالی پروژه ها ارائه‌شده است.
انتهای پیام/
لینک کوتاه :
https://pegahekhabar.ir/?p=25571
