سینما امروز فراتر از یک هنر یا سرگرمی، به «ابررسانه‌ای» جهانی تبدیل شده است. ابزاری که می‌تواند افکار عمومی را شکل دهد، بر تصمیم‌سازی‌ها اثر بگذارد و حتی سرنوشت سیاسی و اقتصادی کشورها را تغییر دهد. نمونه‌های بین‌المللی نشان داده‌اند که قدرت‌های بزرگ، سینما را به‌عنوان بازوی فرهنگی و رسانه‌ای خود در همه عرصه‌ها به کار می‌گیرند؛ از سیاست و اقتصاد گرفته تا دیپلماسی و حتی جنگ. این‌ها تعابیری است که مدیرکل فرهنگ و ارشاد فارس در گفت و گو با «خبر جنوب» عنوان می‌کند و معتقد است در ایران نیز، به‌ویژه در استان فارس، روند تحولات سینما طی یک دهه گذشته پرشتاب بوده است.
مهدی رنجبر می‌گوید: شیراز که در سال ۱۳۹۳ هیچ پردیس سینمایی نداشت، امروز صاحب چندین مجموعه مدرن با هزاران صندلی شده است. این تغییرات، به تعبیر وی، چیزی کمتر از یک «انقلاب سینمایی» نیست. اما در پس این رشد، پرسش‌های مهمی درباره نقش شیراز در تولید ملی، سهم کمرنگ آن در استفاده از ظرفیت‌های فرهنگی و تاریخی به‌عنوان لوکیشن، و سرنوشت سینماهای نوستالژیک شهر باقی مانده است.
سینما؛ ابررسانه عصر معاصر
رنجبر گفت: سینما یک ابررسانه قدرتمند است که هیچ شکی در تأثیرگذاری آن وجود ندارد. تمام افکار عمومی جهان امروز، به نوعی در سیطره سینما قرار گرفته است. سینما به دلیل بهره‌گیری از همه هنرهای هفت‌گانه – از موسیقی و نمایش گرفته تا هنرهای تجسمی – نه تنها درونی‌ترین احساسات انسان را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه توانایی جهت‌دهی به اندیشه‌ها را نیز دارد. او معتقد است این قدرت، همان چیزی است که باعث شده دولت‌ها و قدرت‌های جهانی از سینما برای تحقق اهداف سیاسی و فرهنگی خود بهره بگیرند.
رنجبر سینما را صرفاً یک صنعت یا سرگرمی نمی‌بیند، بلکه آن را به‌منزله یک «ابزار استراتژیک» برای هدایت افکار عمومی معرفی می‌کند و می‌گوید: سینما ناجی عصر ماست؛ اگر در مسیر مثبت به کار گرفته شود.
دهه‌ای سرنوشت‌ساز برای سینمای فارس
مدیرکل ارشاد فارس درباره وضعیت سینما در استان گفت: اگر از سال ۹۳ به امروز نگاه کنیم، می‌بینیم که هیچ پردیس سینمایی در فارس وجود نداشت. اما از سال ۹۴ با ورود بخش خصوصی این روند تغییر کرد. نخستین پردیس در سال ۹۵ با نام شهر آفتاب افتتاح شد، بعد پردیس الف، شیرازمال و مجموعه‌های دیگر آمدند. امروز شیراز صاحب چندین مجموعه بزرگ است و چند هزار صندلی جدید به ظرفیت سینماها افزوده شده است. این‌ها نشان می‌دهد که در کمتر از ده سال، یک «نهضت سینمایی» در فارس شکل گرفته است؛ نهضتی که موتور محرک آن نه دولت، بلکه بخش خصوصی بوده است.
رنجبر تأکید می‌کند که اقتصاد سینما سودآور است و سرمایه‌گذاران می‌توانند از آن بیش از بسیاری از فعالیت‌های تجاری بهره ببرند. او می‌گوید: آماده هرگونه استقبال از بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جدید هستیم باور دارم اگر سرمایه‌گذاری در بخش فرهنگی و هنری اتفاق بیفتد ضریب اشغال مجموعه توسط مردم بیشتر خواهد بود.
سهم مغفول شیراز در تولیدات ملی
با وجود این رشد زیرساختی، پرسشی جدی باقی می‌ماند: چرا سهم فارس و شیراز در تولیدات ملی سینما ناچیز است؟ رنجبر در پاسخ گفت: با وجود چهره‌هایی مثل محمد کارت و کامران حیدری، حضور سینماگران فارس در سطح ملی کمرنگ است. با وجود جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی و گردشگری فراوان، شیراز کمتر به‌عنوان لوکیشن در آثار سینمایی دیده می‌شود و این نشان می‌دهد که شیراز و فارس هنوز نتوانسته است در «محتوا» و «تولید» به جایگاه زیرساخت‌های تازه خود دست یابد. در واقع، اگرچه سالن‌ها و پردیس‌ها ساخته شده‌اند، اما بدون جریان تولید بومی، این زیرساخت‌ها تنها کارکرد اکران خواهند داشت و از ایفای نقش در گفتمان ملی سینما بازمی‌مانند.
سرنوشت مبهم سینماهای نوستالژیک
موضوع دیگری که رنجبر به آن اشاره می‌کند، وضعیت سینماهای قدیمی شیراز است. او می‌گوید: سینماهای نوستالژیک شهر عملاً چیزی جز یک مکان باقی نمانده‌اند. دولت و نهادهای متولی توان بازسازی آن‌ها را ندارند و بهترین راه، واگذاری به بخش خصوصی است. اگر این اتفاق نیفتد، بازگشت این سینماها غیرممکن خواهد شد.
گفت‌وگوی ما با دکتر مهدی رنجبر نشان داد که سینما در نگاه او «ابررسانه» و ابزاری راهبردی برای آینده جوامع است. او از یک دهه «انقلاب سینمایی» در فارس سخن گفت و بر نقش بی‌بدیل بخش خصوصی در این جهش تأکید کرد. با این حال، پرسش‌های بنیادین همچنان باقی است: چگونه می‌توان از این زیرساخت‌ها برای تولید و محتوای اثرگذار بهره برد؟ چه نهادی مسئول جذب فیلمسازان ملی و بین‌المللی به لوکیشن‌های بی‌نظیر شیراز است؟ و سرنوشت سینماهای نوستالژیک شهر چه خواهد شد؟ پاسخ به این پرسش‌ها تعیین خواهد کرد که آیا شیراز تنها به شهری با سالن‌های سینمایی مدرن تبدیل می‌شود، یا می‌تواند به قطب تولید و محتوای سینمای ایران بدل گردد. روز ملی سینما، بهانه‌ای است برای اندیشیدن به همین آینده.
به قلم و نگارش زینب دانشور- روزنامه «خبر جنوب»/
