تالاب ها به کانون گرد و غبار تبدیل می شود

به گزارش پگاه خبر؛حمید ظهرابی در نشست یک روزه طرح حفاظت از تالاب‌ها که با هدف به روز رسانی و بازبینی شرح خدمات مرتبط با اجرای طرح کشاورزی پایدار در حوزه تالاب بختگان، برگزار شده بود، گفت: مشکل اصلی و چالش عمده استان فارس به نحوه مدیریت منابع آبی و بهره برداری از این منابع در توسعه استان مربوط می شود که البته کم و بیش این نوع مدیریت در سطح کشور شرایط مشابهی را ایجاد کرده است و قطعا حوضه های آبی طشک و بختگان نیز از این قاعده مستثنا نیستند. بهره برداری‌های فراتر از ظرفیت در این حوزه مشکلات بسیار عدیده‌ای را ایجاد کرده و آینده تیره و تاری را پیش‌روی مردم این منطقه که خاستگاه تمدن ایران زمین نیز است را به وجود خواهد آورد.
ظهرابی افزود: تالاب‌های طشک، بختگان و کم‌جان به‌عنوان شاخص اقدامات درست این اکوسیستم، که پیش تر نشان دهنده بهره برداری صحیح مردم منطقه در حوزه آبخیز بود و اکوسیستم های تالابی بستر ارائه خدمات اکوسیستمی فراوانی را برای مردم فراهم می‌کرد، اما امروزه نه تنها خدمتی ارائه نمی‌کند بلکه امکان دارد همین تالاب‌های حیات بخش، به‌زودی تبدیل به کانون ایجاد گرد و غبار شده و زندگی مردم و ساکنین اطراف آن و حتی مردم  استان را به مخاطره بیاندازد.
او اضافه کرد: در حال حاضر به جای اینکه، جهت حرکت آب از سمت سفره های زیرزمینی به سمت تالاب باشد، جهت جریان برعکس شده و آب از تالاب به سمت سفره های زیر زمینی جریان یافته است که این به معنی شور تر شدن آب های زیرزمینی، از بین رفتن سفره های آب و به تبع آن از بین رفتن کشاورزی اطراف دریاچه و در نهایت کوچ، مهاجرت بیکاری و نابودی کامل اکوسیستم و زندگی مردم منطقه خواهد بود. باید تلاش شود که این روند ابتدا متوقف شده، اصلاح شود و برای بهبود بهره برداری از منابع آب تلاش های مدون و مداومی صورت پذیرد.
ظهرابی با بیان اینکه اداره کل حفاظت محیط زیست فارس با همکاری دانشگاه شیراز و سایر اعضای ستاد احیای تالاب‌های استان فارس که متشکل از دستگاه‌های اجرایی به ریاست استاندار است با مشارکت سمن ها و جوامع بومی و محلی که از این استان منشعب می شوند تلاش هایی را برای نجات و احیای تالاب ها آغاز کرده‌اند، گفت: سازمان حفاظت محیط زیست از طرق مختلف تلاش‌های گسترده‌ای را برای نجات تالاب‌ها در کشور به صورت مداوم در دست انجام دارد که در یکی از این پروژه ها، محیط زیست فارس با حمایت و همکاری سازمان مرکزی و با استفاده از کمک های بین المللی، برای رفع چالش‌های موجود در حوزه تالاب و اطراف آن اقداماتی را آغاز کرده است.
او ادامه داد: بهره‌برداری‌های ما از منابع آبی و شیوه های معیشتی فشار زیادی را به اکوسیستم های آبی وارد می کند لذا تلاش فراوانی برای الگوسازی روش های دیگر تامین معاش که علاوه بر تامین معیشت و افزایش تولید و بهبود شرایط زندگی مردم، به بهبود شرایط محیط زیست نیز کمک کند در دست اجرا است.
ظهرابی گفت: باید بدانیم که این مهم در حال حاضر تنها به عهده سازمان حفاظت محیط زیست نیست بلکه باید در مجموعه وزارتخانه های جهاد کشاورزی، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، نیرو و حتی دستگاه‌های متولی حمایت از اقشار آسیب پذیر و البته سازمانهایی نظیر میراث فرهنگی و گردشگری، بانک‌ها و سایر دستگاه‌های مرتبط باید در این مهم نقش آفرینی کنند تا با هم افزایی بتوانیم به اصلاح روش‌های بهره‌برداری از منابع پرداخته و از بحرانی که در آن گرفتار شده ایم نجات یابیم.
او با بیان انتظارات خود از دستگاه‌های اجرایی استان افزود: از این کارگاه‌ها انتظار می‌رود موضوع کشاورزی و شیوه های بهره برداری از منابع آب و کشاورزی پایدار را  تعیین و الگو سازی، کند؛ همچنین معیشت‌های ناپایدار را اصلاح و  معیشت‌های سازگار را در سطح جامعه الگوسازی و ترویج کند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان فارس با بیان اینکه سازمان حفاظت محیط زیست، یک میلیارد تومان را برای همین منظور در نظر گرفته است، گفت: انتظار می رود سازمان جهاد کشاورزی حداقل سه برابر این بودجه را برای کشاورزی پایدار هزینه کند.
مدیر ملی طرح بین المللی حفاظت از تالاب های ایران درخصوص شکل گیری ساختارهای اجرایی دفتر طرح تالاب‌ها و ستاد احیای تالاب های استان فارس و زمینه های برنامه‌ریزی مدیریت جامع تالاب‌های طشک، بختگان و کم‌جان که در سال ۱۳۹۴ با مشارکت کلیه دستگاه های اجرایی استان تدوین شده و  به تصویب شورای برنامه ریزی و توسعه استان نیز رسیده است، سخنانی را ایراد کرد.
اثنی‌عشری گفت: تدوین و تصویب این طرح نشان‌دهنده اینست که همه دستگاه‌های اجرایی در سطح استان فارس علاوه بر اینکه به مسئولیت خود در بخش‌های کشاورزی، صنعت و معدن منابع طبیعی، صنایع دستی و گردشگری و غیره پرداخته اند، در عین حال دغدغه تالاب را نیز داشته و به اهمیت مسئله حفاظت نگهداری و مدیریت از تالاب‌ها واقفند و می دانند که حفاظت از تالاب ها تنها وظیفه یک دستگاه نیست و هر یک از بخش هایی که به نحوی فعالیت و بهره برداری از تالاب را در برنامه خود دارند باید منطبق بر اولویت های توسعه پایدار برنامه ریزی کرده و اولویت های اجرایی و پروژه های خود را به نحوی اجرا کنند که منجر به مدیریت بهینه و بلندمدت منابع آبی در سطح حوضه شده و در نهایت بتواند معیشت و رفاه را برای جوامع محلی اطراف و حاشیه تالاب فراهم کند.
اثنا عشری افزود: طرح حفاظت از تالاب های ایران یا هر پروژه بین‌المللی دیگری که در استان فارس خوزستان و یا استان دیگری به صورت پایلوت انجام می شود گرچه اتفاقی مقطعی و موقت است اما می تواند در آن مقطع اتفاقات مثبتی را رقم بزند. اما در اصل دستگاه‌های اجرایی، مردم، تشکل ها و مجموعه هایی که به صورت ثابت در منطقه حضور دارند برای بهره برداری حفاظت مدیریت و توسعه در سطح استان و منطقه باید برنامه ریزی و فعالیت اثر گذار داشته باشند.
مدیر ملی طرح حفاظت از تالاب ها با اشاره به اینکه این طرح بیش از ۱۵ سال قبل در سازمان حفاظت محیط زیست شکل گرفت و برخی استان‌ها فعالیت‌هایی در این زمینه انجام داده‌اند، گفت: از سال ۱۳۹۴ با توجه به بحرانی که در دریاچه ارومیه به وجود آمده بود، پروژه مشترکی با دولت ژاپن تعریف شد که مبنای آن برنامه مدیریت جامع حوزه آبریز دریاچه ارومیه شد که یکی از اهداف راهبردی آن تاکید ویژه‌ای به بحث مدیریت پایدار منابع آب و خاک حوضه داشت.
او گفت: با توجه به مصرف آب در حوضه آبخیز دریاچه ارومیه به ویژه در بخش کشاورزی بخش عمده برنامه ریزی به سمت و سوی استقرار شیوه های کشاورزی پایدار با مشارکت کشاورزان و جوامع محلی اطراف تالاب رفت و به صورت پایلوت در ۱۸۳ روستا در حوزه تالاب ارومیه اجرا شد که بر اساس نتایج ارزیابی اقتصادی اجتماعی که در سه مقطع انجام شد.
نتایج مثبت اقدامات اجرا شده در حوضه آبخیز دریاچه ارومیه
این مقام مسئول ادامه داد: بر اساس نتایج پایش آب در سطح حوزه در روستاهای پایلوت نشان داد که حدود ۲۷ درصد به طور میانگین کاهش مصرف آب در سطح مزرعه را در بر داشته و ۴۰ درصد نیز مصرف نهاده های شیمیایی که می تواند آلودگی ها را به حوزه بیافزاید کاهش داده است و از همه مهم‌تر تحولی در برنامه ریزی پروژه ها به صورت بین بخشی در سطح حوزه با همکاری سازمان جهاد کشاورزی استان های آذربایجان شرقی و غربی، ادارات کل حفاظت محیط زیست این دو استان، دستگاه‌های اجرایی و شرکت‌های خدمات کشاورزی در منطقه اتفاق افتاده است که دخیل بودن آن در موفقیت پروژه سهم بسزایی داشت و منجر به اجرای رویکرد زیست بومی که تاکید بر مشارکت تمامی بهره‌برداران و ذینفعان شد.
وی ادامه داد: به همین منظور پروپوزال سه ساله‌ای به دولت ژاپن تحویل داده شد این پروپوزال علاوه بر تلاش برای رساندن پایداری نسبی به دستاوردهای دریاچه ارومیه تلاش کرد تا دو پایلوت دیگر که یکی تالاب بختگان در استان فارس و دیگری شادگان در استان خوزستان را نیز به پایلوت های موجود اضافه کند که با همکاری مجموعه نهادهای استانی فعال این دستاوردها در استان فارس نیز پیاده سازی خواهد شد.
مدیر طرح بین المللی حفاظت از تالاب‌ها با اشاره به اقدامات انجام شده و تجارب موفق فارس در زمینه کشاورزی پایدار، انتقال تجارب و نتایج اقدامات اجرایی در حوزه ارومیه و تلفیق آن با داشته‌های علمی در فارس را کارآمد و تاثیرگذار دانست و ابراز امیدواری کرد که در کنار کاهش فشار بر منابع آبی بتوان با راهکارهای ابتکاری و نوآورانه در مباحث معیشتی برنامه‌هایی را تدوین کرد که مشارکت حداکثری جوامع محلی و بومی را به دنبال داشته باشد.
انتهای پیام/ابراهیم عباسی