وضعیت تولید و مصرف LPGدر ایران،به عنوان خوراک صنایع پتروشیمی

به گزارش پگاه خبر؛گاز مایع یا همان LPG، یکی از فرآورده های نفتی-گازی محسوب می شود که شامل دو محصول پروپان و بوتان است. طی حدود یک دهه گذشته، بیشتر مصرف LPG در دنیا در بخش خانگی (به صورت کپسول) و در بخش حمل ونقل بوده است. با پیدایش روش های انتقال گاز طبیعی و همچنین با توجه به ارزش بالای حرارتی LPG، مصرف این محصول به عنوان سوخت خانگی و حمل ونقل، در حال کاهش است و بسیاری از کشورهای دنیا به خصوص کشورهای صاحب فنّاوری صنایع پتروشــیمی، همچون ایالت متحده و شرق آسیا از LPG به عنوان خوراک صنایع پتروشیمی استفاده می کنند. خوراکی که می تواند به محصولاتی نظیر اتیلن، پروپیلن و بوتادین تبدیل شود و قیمــت حــدود ۴۰۰ دلار به ازای هر تن LPG را به حدود۱۰۰۰ دلار به ازای هر تن محصولات مبتنی بر آن برساند.

ضرورت و اهداف پژوهش

بررسی مصرف LPG در کشورهای مختلف نشان می دهد مصرف آن به عنوان خوراکی صنایع پتروشیمی در دنیا، در حال افزایش است. در ایران در سال های اخیر مصرف LPG به دلیل گازرسانی (گاز طبیعی) به بیشتر نقاط کشور کاهش یافته است. همچنین اعمال تحریم ها علیه کشورمان و ایجاد محدودیت در صادرات LPG سبب شده از آبان ماه سال ۱۳۹۷، صادرات این محصول دچار مشکل شود و در برخی از ماه های سال نیز، ناگزیر این محصول از طریق تزریق به خط لوله گاز طبیعی کشور سوزانده و یا به لطف تخفیف های قابل توجه، صادر شود. مقدار قابل توجهی از تولید LPG کشور در بخش سوخت خانگی و حمل ونقل استفاده می شود و میزان کمی از آن در صنایع پتروشیمی مورداستفاده قرار می گیرد درصورتی که می توان با استفاده از LPG در این صنایع ارزش افزوده محصولات مبتنی بر آن را به میزان قابل توجهی افزایش داد با توجه به این موارد نیاز است به دلایلی مانند کاهش اثرات تحریم و جلوگیری از خام فروشی روش های مصرف دیگر از LPG نظیر استفاده از آن به عنوان خوراک صنایع پتروشیمی کشور موردبررسی قرار گیرد.

آشنایی با گاز مایع (LPG)

گاز مایع که ترجمه Liquefied Petroleum Gas با مخفف LPG است، معمولا از دو ترکیب هیدروکربور پروپان (C3H8) و بوتان (C4H10) با درصدهای مختلف تشکیل شده است. اجزای تشکیل دهنده گاز مایع را به صورت جداگانه یا مخلوط می توان در پالایشگاه های گاز و نفت خام جدا و برای مصرف عرضه نمود. گاز مایع در دمای محیط به صورت مایع در ظروف تحت فشار به نسبت کم، ذخیره شده و سپس توسط تانکرهای جاده پیمای مخصوص یا خط لوله، به مبادی مصرف و جایگاه های توزیع، انتقال داده می شود. حمل گاز مایع توسط کشتی نیز در درجه حرارت پایین انجام می شود.

بررسی وضعیت تولید و مصرف LPG در دنیا

بسیاری از کشورهای دارای ذخایر نفت و گاز در دنیا، همچون آمریکا، چین، عربستان، روسیه، قطر و ایران، تولیدکننده LPG هستند. میزان تولید LPG در دنیا در سال ۲۰۱۶، در حدود ۲۸۵ میلیون تن در سال بوده است. آمریکا با بیش از ۵۰ میلیون تن مصرف، در رتبه نخست قرار دارد و چین بافاصله اندک، در مقام دوم بزرگ ترین مصرف کنندگان جهان قرار دارد. همچنین در میان ۱۰ کشور نخست مصرف کننده، چین بیشترین رشد را در میزان افزایش مصرف LPG در سال ۲۰۱۶ نسبت به سال ۲۰۱۵ داشته است. ایران نیز دهمین کشور بزرگ تولیدکننده LPG می باشد.

تولید و تقاضای LPG در چین

کشور چین، دومین تولیدکننده و مصرف کننده LPG در دنیاست. محصول LPG تولیدی این کشور در سال ۲۰۱۷، برابر با ۲۹ میلیون تن بوده است. همچنین میزان تقاضای LPG این کشور در سال ۲۰۱۷، در حدود ۵۳ میلیون تن بوده است. میزان رشد تقاضای LPG در چین طی سال های ۲۰۱۷ الی ۲۰۱۹ بسیار مشهود می باشد.

این رشد تقاضا به دو لیل باعث افزایش ۲۵ درصدی مصرف LPG در چین شده است؛ نخست، بهره برداری از تعدادی از واحدهای PDH (پروپان دی هیدروژن) به ظرفیت ۶۶۰ هزار تن که هرکدام از واحدها به میزان ۸۰۰ هزار تن خوراک پروپان مصرف می نمایند؛ دوم، بهره برداری از واحدهای BDH(بوتان دی هیدروژن) که خوراک این واحدها بوتان می باشد و با بهره برداری از آن ها، میزان تقاضا در چین افزایش یافته است.

تولید و تقاضای LPG در خاورمیانه

میزان LPG تولیدشده در سال ۲۰۱۷ در منطقه خاورمیانه برابر با ۶۲ میلیون تن بوده است که از این میزان، سهم تولید کشور عربستان ۴۰%، قطر ۱۷%، امارات ۱۶.۸%، ایران ۱۲.۶%، کویت ۸.۵% و عراق ۲.۹% می باشد. همچنین میزان مصرف LPG در سال ۲۰۱۷ در منطقه خاورمیانه برابر با ۲۴.۳ میلیون تن بوده است.

عربستان، بالاترین آمار مصرف LPG در خاورمیانه

عربستان با دارا بودن ۲۰% از کل ذخایر نفتی دنیا و ۴% از منابع گازی دنیا، سومین تولیدکننده LPG در دنیا می باشد و در سال ۲۰۱۷ با تولید ۲۵ میلیون تن LPG، پس از آمریکا و چین، رتبه سوم در تولید LPG در دنیا و اول در خاورمیانه کسب نموده است. میزان مصرف LPG در این کشور نیز، در حدود ۱۶.۵ میلیون تن می باشد که سهم قابل توجهی از این مصرف شامل خوراک واحدهای پتروشیمی همچون پروپیلن می باشد.

روند مصرف LPG در کشور عربستان از سال ۲۰۰۷ الی ۲۰۱۶، نشان دهنده افزایش مصرف LPG از ۹.۲ میلیون تن در سال ۲۰۰۷ به ۱۶.۳ میلیون تن در سال ۲۰۱۶ می باشد که این جهش مصرف، به دلیل بهره برداری از طرح های PDH (پروپان به پروپیلن) می باشد.

بررسی وضعیت تولید و مصرف LPG در ایران

سابقه تولید این محصول در کشور، به بیش از ۱۰۰ سال پیش، با تاسیس اولین پالایشگاه نفتی کشور در آبادان برمی گردد. تولید LPG در کشور، از مسیر نفت و گاز می باشد و پالایشگاه های نفتی و گازی در کشور، تولیدکننده LPG می باشند. با توسعه صنعت پالایشگاهی کشور طی چند دهه اخیر، تولید این محصول نیز افزایش یافته است و کشور ازلحاظ تولید در سال ۲۰۱۷، در رده دهم دنیا قرارگرفته است.

میزان تولید LPG در سال ۱۳۹۶، حدود ۸.۳ میلیون تن بوده است. از این میزان تولید سهم پتروشیمی پارس و بندر امام ۳ میلیون تن و پالایشگاه های نفتی و گازی، حدود ۳.۵ میلیون تن بوده است. میزان صادرات LPG در سال ۱۳۹۶، برابر با ۵.۲ میلیون تن و به ارزش ۴.۲ میلیارد دلار بوده است.

حدود ۶۳% از ظرفیت تولیدی LPG کشور صادر می شود و همچنین از ۳.۲ میلیون تن از LPG مصرفی داخل کشور حدود ۸۸% در سوخت خانگی و حمل نقل می شود و سهم اندکی از آن در صنعت پتروشیمی مصرف می گردد.

راه کار افزایش بهره گیری از LPG

صادرات LPG در سال ۱۳۹۷ به میزان ۱ میلیون تن به نسبت سال ۱۳۹۶ کاهش یافته است، این مسئله به دلیل شرایط تحریم ها علیه کشور ایجادشده است. جهت حل این مسئله نیاز است مصرف LPG در کشور به صورت بلندمدت برنامه ریزی شود.

علت اصلی مصرف اندک LPG در کشور به عنوان خوراک صنایع پتروشیمی، قیمت بالای این محصول نسبت به خوراک گاز اتان است. ازآنجاکه خوراک اتان از مزیت های قیمت مناسب و در دسترس بودن برای مصرف در واحدهای پتروشیمی برخوردار است، مصرف LPG را در کشور، تحت تاثیر قرار داده است. یکی از دلایل اصلی مصرف بالای LPG در کشور عربستان، فروش پروپان و بوتان به صنایع پتروشیمی با تخفیف می باشد؛ حال آنکه در ایران، LPG بدون هیچ گونه تخفیف و با همان قیمت به واحدهای پتروشیمی عرضه می شود.

دو راهکار کوتاه مدت و بلندمدت جهت افزایش مصرف LPG به عنوان خوراک صنایع پتروشیمی پیشنهاد می شود:

در حال حاضر، صادرات LPG کشور با اعمال تخفیف در قیمت فروش در خارج از بورس صورت می پذیرد؛ نیاز است این تخفیف، در عرضه LPG در رینگ داخلی بورس انرژی برای مصرف در صنایع پتروشیمی نیز اعمال شود. در شرایط کنونی، پتروشیمی های امیرکبیر و جم، از قابلیت مصرف LPG به عنوان خوراک صنایع پتروشیمی، تقریبا به میزان ۱ میلیون تن در سال برخوردار می باشند که مطمئنا در صورت ایجاد شرایط خریداری باقیمت مناسب می توان بخشی از LPG کشور را به محصولات دارای ارزش افزوده بالاتر تبدیل نمود و از این طریق، گامی در جهت تحقق سیاست های اقتصاد مقاومتی برداشت.

با مقایسه بررسی وضعیت اقتصادی طرح های پتروشیمی با خوراک LPG و خوراک گازی پیشنهاد می شود جهت بهبود وضعیت اقتصادی طرح ها با خوراک LPG نیاز است این خوراک به صورت تخفیف دار عرضه شود. یکی از مدل های ایجاد جذابیت در فرآیندهای PDH پرداخت بهای خوراک به صورت تنفس ۲ الی ۳ سال توسط سرمایه گذار است که سبب می شود میزان نرخ بازده داخلی حدود ۱۰ درصد نسبت به شرایط غیر تنفس افزایش یابد. همچنین نیاز است مانند گاز طبیعی و اتان به عنوان خوراک صنایع پتروشیمی، فرمول قیمتی تحت عنوان فرمول LPG محاسبه شود.

جمع بندی

گاز LPG (Liquefied Petroleum Gas) که به آن گاز مایع نیز می گویند از پروپان و بوتان تشکیل شده است. امروزه بسیاری از کشورها از این گاز به عنوان خوراک صنایع پتروشیمی به جای مصرف آن به عنوان سوخت خانگی و حمل ونقل استفاده می کنند. در این گزارش ابتدا به معرفی این گاز پرداخته و سپس به بررسی تولید و مصرف آن در دنیا، خاورمیانه و ایران پرداخته شده است. به علت قیمت بالای این محصول نسبت به خوراک گاز اتان، واحدهای پتروشیمی تمایلی به استفاده از آن ندارند. ازآنجایی که گاز مایع با تخفیف های بالایی صادر می شود، در این پژوهش پیشنهادشده است که این تخفیف که به مصرف کننده داخلی داده نمی شد به آن ها اعطا شود تا در راستای تحقق اقتصاد مقاومتی به بهبود عملکرد این واحدها کمک شود.

انتهای پیام/