ساختار پیشنهادی حضور ستاد در عرصه توسعه کسب وکارهای خانوادگی
ساختار پیشنهادی حضور ستاد در عرصه توسعه کسب وکارهای خانوادگی

به گزارش پگاه خبر؛دو مفهوم کسب وکار خانگی و کسب وکار خانوادگی در نگاه اول بسیار شبیه هم به نظر می رسند؛ اما مفاهیمی متفاوت هستند. کسب وکارهای خانگی عموماً هویت حقوقی ندارند؛ یا صرفاً به مراحل اولیه ثبت و مجوزهای آن اکتفا  کرده اند و با عنوان مشاغل خانگی از آنها یاد می شود. […]

به گزارش پگاه خبر؛دو مفهوم کسب وکار خانگی و کسب وکار خانوادگی در نگاه اول بسیار شبیه هم به نظر می رسند؛ اما مفاهیمی متفاوت هستند. کسب وکارهای خانگی عموماً هویت حقوقی ندارند؛ یا صرفاً به مراحل اولیه ثبت و مجوزهای آن اکتفا  کرده اند و با عنوان مشاغل خانگی از آنها یاد می شود. در کسب وکارهای خانوادگی چند نفر از اعضای یک خانواده اقدام به راه اندازی کسب وکار می کنند. اما در مشاغل خانوادگی چند نفر از اعضای یک خانواده اقدام به راه اندازی کسب وکار  وکار را به یکدیگر گره می زنند. کسب وکار خانوادگی، هر کسب وکاری است که حداقل دو عضو یک خانواده در آن حضور دارند و مالکیت و کنترل بنگاه درون یک خانواده است. مزارع کشاورزی، نخستین گونه های کسب وکار خانوادگی هستند.

با توجه به بسیاری از موانع فرهنگی، اجتماعی و نیز ساختار بازار کار، حضور زنان در بازار کار با محدودیت هایی همراه است. با توجه به وجود توجیهات معنادار فرهنگی برای این محدودیت ها، توسعه کسب وکار خانوادگی می تواند ضمن افزایش حضور زنان در بازار کار، آسیب های فرهنگی حضور زنان در اجتماع را کنترل کرده و نرخ مشارکت در بازار کار را افزایش دهد. همچنین توسعه نظام مند شرکت های خانوادگی، بخش غیررسمی اقتصاد را که بدون مجوز فعالیت می کنند، کوچک تر ساخته و تبعات منفی آن را کاهش می دهد. بنگاه های خانوادگی علاوه بر آن که در اقتصاد کشور و منطقۀ فعالیت خود اهمیت دارند، در نیل به اهداف غیراقتصادی جامعه نیز می توانند اثرگذار باشند. بنگاه های خانوادگی از دو طریق فرصت اثرگذاری اجتماعی دارند؛ یکی از طریق ایجاد کسب وکار و دیگری از طریق بنیاد خانواده، که با موفقیت های مالی ممکن می شود. در تأسیس و حفظ شرکت خانوادگی، مسائل و مشکلاتی وجود دارد که کسب وکار خانوادگی را تهدید می کند. ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) با توجه به امکانات وظرفیت هایی که دارد می تواند در حل این مسائل یا کاهش پیامدهای منفی آنها خدمات و کمک هایی ارائه دهد. در این پژوهش به خدماتی که این ستاد در تشکیل، حفظ و موفقیت کسب وکارهای خانوادگی می تواند ارائه دهد بررسی شده است.

محیط رشد شرکت های خانوادگی

بسیاری از شرکت های خانوادگی، در روند طبیعی توسعه کسب وکارهای ایجاد شده توسط یک کارآفرین، با همکاری سایر اعضای خانواده شکل گرفته اند. به عبارت دیگر رویش و رشد این شرکت ها فرآیندی طبیعی در اقتصاد تولید بسیاری از نقاط دنیا بوده است. البته حمایت های گسترده حقوقی و غیرحقوقی از این شرکت ها نیز، سبب رونق و تداوم حیات این شرکت ها شده است. هر گونه رویکردی که بخواهد با تمرکز بر برنامه ریزی متمرکز و از بالا به پایین برای توسعه کمی و کیفی این کسب وکارها اقدام کند، با شکست روبه رو خواهد بود. در واقع صرف ایجاد محرک های بیرونی برای انگیزش خانواده ها به تأسیس یک شرکت، نمی تواند کارکردهای مثبت و مزیت های این شرکت ها را محقق کند؛ بلکه ضروری است با آموزش و فرهنگ سازی در میان اعضای خانواده، چنین کسب وکارهایی رونق گیرد. در واقع برای شکل گیری یک شرکت خانوادگی، الزاماٌ وجود نهادهای متولی و نیز محرک های بیرونی کفایت نمی کند؛ بلکه می بایست خانواده از سرمایه فرهنگی کافی برخوردار باشد و با تکیه بر این سرمایه، از سایر دارایی ها و پتانسیل های خود در راستای توسعه کسب وکار استفاده نماید.

مسائل شرکت های خانوادگی و خدمات قابل ارائه توسط ستاد اجرایی جهت توسعه آنها

شروع کار و ادامه حیات و رشد کسب وکار خانوادگی با مسائل و مشکلاتی رو به رو است که این نوع کسب وکارها را با تهدید مواجه می کند. یکی از مسائلی که در بنگاه های خانوادگی رخ می دهد، اختلاف نظرها و تعارضاتی است که بین اعضای خانواده رخ می دهد و سبب از بین رفتن یا تضعیف بنگاه می شود. این اختلافات به خصوص در کسب وکارهایی که نیاز به نوآوری دارد، عملکرد بنگاه را به شدت کاهش می دهد. معمولاً شرکت های خانوادگی با سرمایه اعضای خانواده آغاز به فعالیت می کنند، اما پس از مدتی برای توسعه بیشتر با چالش دسترسی به تأمین سرمایه و منابع مواجه می شوند. گاهی خانواده ای انگیزه و ایده راه اندازی یک کسب وکار خانوادگی را دارد؛ اما با مسئله فروش محصول مواجه است. از آنجا که در گام های نخست، بنگاه کوچک است؛ توان چندانی برای تبلیغات و جذب مشتری نخواهد داشت. همچنین مصرف کننده نیز به خرید محصولی که تولیدکننده گمنام و کیفیت نامعلومی دارد، اعتماد نمی کند و تصمیم به نخریدن محصولات بنگاه های خانوادگی می گیرد.

ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) می تواند در حل این مسائل یا کاهش پیامدهای منفی آنها خدمات و کمک هایی ارائه دهد. برخی از مهم ترین مصادیق این حمایت ها عبارت است از: «مشاوره راه اندازی کسب وکار با تأکید بر ابعاد فرهنگی»، «مشاوره ثبت شرکت و اخذ مجوزهای لازم»، «فراهم کردن بستر فروش»، «مشاوره مالی و سرمایه گذاری» و «مشاوره حقوقی در حوزه رفع دعاوی بیرونی و سازوکارهای رفع اختلاف».

ساختار پیشنهادی حضور ستاد در عرصه توسعه کسب وکارهای خانوادگی

مؤلفه ها و عناصر اصلی ساختار پیشنهادی برای حضور ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) در عرصه توسعه کسب وکارهای خانوادگی شامل موارد زیر است:

ایجاد ساختار نهادی مشخص برای سامان بخشی، هدایت، مشاوره و رصد کسب وکارهای خانوادگی

با توجه به بررسی های مقدماتی توصیه می شود از میان ساختارهای حقوقی موجود (شرکت، موسسه و…) و نیز روابط سازمانی(ایجاد واحدهای تابعه ذیل نظر مستقیم ستاد یا واحدهای تابعه ذیل بنیاد برکت)، تأسیس یک موسسه ذیل بنیاد برکت در دستور کار قرار گیرد.

شناسایی خانواده های واجد شرایط تشکیل شرکت خانوادگی

در این راستا ضروری است، اولا ضمن ارائه یک تعریف، شاخص هایی جهت تعیین حد و مرز خانواده در نظر گرفته شود و ثانیا مجموعه ای از معیارها برای اولویتب ندی خانوارها در نظر گرفته شود. برخی از معیارهای اولویت بندی پیشنهادی، «خانواده های دارای طرح با توجیه اقتصادی»، «خانواده های فاقد شغل دیگر بصورت همزمان»، «خانواده های با تعداد جوان بیشتر»، « داشتن تجربه های کوچک مرتبط با طرح پیشنهادی» است.

تعیین کسب و کارهای هدف

به منظور تمرکز حمایت ها و اثر بخشی بیشتر آنها، توصیه می شود ستاد با توجه به برخی از معیارهای مشخص اقتصادی و جغرافیایی، صرفاً چند گروه از کسب وکارهای خانوادگی را پشتیبانی نماید. البته در صورت موفقیت ستاد در این حوزه، می توان در بلندمدت تعداد گروه های مشمول حمایت را افزایش داد.

تمرکز بر حل مسائل بازاریابی و فروش

در این زمینه دو پیشنهاد قابل بررسی است؛ پیشنهاد اول استفاده از پلتفرم های اینترنتی موجود در واحدهای تابعه ستاد از جمله بازار آنلاین باسلام و ارائه مشوق ها و تخفیفات به شرکت های خانوادگی نوپا است و پیشنهاد دوم ارائه گواهی تضمین کیفیت محصول و بیمه کیفیت محصول توسط ستاد.

برخی دیگر از پیشنهادهای ارائه شده عبارتنداز: «ایجاد سازوکارهای تضمین تداوم کسبوکارهای خانوادگی»، «طراحی بسته حمایت های قانونی»، «طراحی الگوی مشخص حمایت از شرکت های خانوادگی در حوزه های مشاوره حقوقی و ثبت، بهبود مدیریت، بازاریابی» و «فراهم کردن بسترهای نرم افزاری و نیروی انسانی تخصصی».

مکانیسم اجرایی پیشنهاد

ستاد اجرایی فرمان حضرت امام(ره) می تواند از دو طریق «تقویت بنگاه های خانوادگی موجود» و «حمایت از شکل گیری و تأسیس کسب وکارهای خانوادگی» به توسعه کسب وکارهای خانوادگی کمک کند. پیشنهاد می شود بنیاد برکت عهده دار اجرای برنامه های توسعه کسب وکارهای خانوادگی باشد. در مراحل آغازین بهتر است این برنامه ها در یک منطقه از کشور به صورت آزمایشی اجرا شده و در یک دوره زمانی سه تا شش ماهه تعدادی از کسب وکارهای خانوادگی موجود برای توسعه انتخاب شوند. پس از ارزیابی اولیه و در صورت دستیابی به نتایج مطلوب، الگوی مزبور به سایر مناطق نیز توسعه یابد. در این پژوهش سازوکارهایی نیز جهت «تقویت بنگاه های خانوادگی موجود» و «تأسیس کسب وکارهای خانوادگی» پیش بینی شده است.

جمع بندی

توسعه شرکت های خانوادگی منجر به کوچک تر شدن بخش غیررسمی اقتصاد که بدون مجوز فعالیت می کنند، می شود. این نوع کسب وکارها با توجه به ویژگی هایی که دارند با چالش  های مختلفی روبه رو هستند. در این راستا، ستاد اجرایی فرمان امام(ره) با توجه به ظرفیت هایی که دارد می تواند به توسعه این کسب وکارها کمک کند. بنابراین ضروری است برای این منظور سازکاری طراحی شود. در این پژوهش پس از بررسی محیط رشد کسب وکارهای خانوادگی به چالش های این نوع کارها پرداخته شده است. از جمله خدمات قابل ارائه توسط ستاد اجرایی جهت توسعه آنها می توان به «مشاوره راه اندازی کسب وکار با تأکید بر ابعاد فرهنگی»، «مشاوره ثبت شرکت و اخذ مجوزهای لازم»، «فراهم کردن بستر فروش» اشاره کرد. برخی از مؤلفه ها و عناصر اصلی ساختار پیشنهادی برای حضور ستاد اجرایی در عرصه توسعه کسب وکارهای خانوادگی، «ایجاد ساختار نهادی مشخص برای سامان بخشی، هدایت، مشاوره و رصد کسب وکارهای خانوادگی»، «شناسایی خانواده های واجد شرایط تشکیل شرکت خانوادگی»، «تعیین کسب وکارهای هدف»، «تمرکز بر حل مسائل بازاریابی و فروش» است. پیشنهاد شده بنیاد برکت عهده دار اجرای برنامه های توسعه کسب وکارهای خانوادگی باشد و در مراحل آغازین این برنامه ها در یک منطقه از کشور به صورت آزمایشی اجرا شده و در یک دوره زمانی سه تا شش ماهه تعدادی از کسب وکارهای خانوادگی موجود برای توسعه انتخاب شوند. پس از ارزیابی اولیه و رسیدن به اهداف، الگوی مزبور به سایر مناطق نیز توسعه یابد.

مهدی اخوان

انتهای پیام/