اخبار جعلی درشبکه اجتماعی خیلی سریع ترازویروس کرونامنتشر می شوند

به گزارش پگاه خبر؛یکی از تفاوت های همه گیری ویروس کرونا با همه گیری های قبل، حضور و گسترش شبکه های اجتماعی است. امروزه مسئله اصلی در بحران های فراگیر، حجم عظیم اطلاعاتی است که درستی و نادرستی آن ها مشخص نیست. اکوسیستم آلودگی اطلاعاتی بحران کرونا در ایران ماهیتی چند وجهی دارد و بسیار پیچیده است. طبق گفته مدیر کل سازمان بهداشت جهانی، ما در حال حاضر علاوه بر شیوع کرونا با شیوع اطلاعات غلط نیز مواجهیم؛ اخبار جعلی خیلی سریع تر و راحت تر از این ویروس منتشر می شوند و به همان اندازه خطرناک هستند و اگر اقدامی نکنیم به مسیری سقوط خواهیم کرد که به تفرقه و ناهماهنگی ختم می شود.

ضرورت و اهداف پژوهش

بیش از نیمی از مردم جهان، اطلاعات شان را از اینترنت کسب می کنند؛ اما اینکه چند درصد از این اطلاعات قابل اعتماد است سؤال بزرگی است که به راحتی نمی توان به آن پاسخ داد. از لحاظ فرمت ارائه، اطلاعات جعلی یا آلودگی اطلاعاتی می تواند در فرمت های مختلف اعم از تصویر، ویدئو، صوت و متن وجود داشته باشد. یکی از تفاوت های بنیادین همه گیری کرونا با همه گیری های قبل، حضور و گسترش شبکه های اجتماعی در سراسر دنیا است. در گذشته اصلی ترین مشکل در بحران های فراگیر، نبود اطلاعات بود اما امروزه مسئله اصلی حجم عظیم اطلاعاتی است که صدق و کذب شان مشخص نیست. در این پژوهش، اقداماتی به منظور رفع آلودگی اطلاعاتی در ایران ارائه شده است.

آلودگی اطلاعاتی بحران کرونا در ایران

بحران کرونا در ایران، اکوسیستم آلودگی اطلاعاتی خاص خود را دارد و ماهیتی چند وجهی و پیچیده  دارد. به عنوان یکی از موارد مهم می توان به اطلاعات غلطی اشاره کرد که توسط رئیس جمهور ایران در مصاحبه ها و سخنرانی ها منتشر می شود؛ در کلام ایشان، هم اشتباهات آماری وجود دارد و هم اشتباهات محتوایی در ماهیت بیماری و راه های پیشگیری از آن. حجم این اشتباهات آنقدر زیاد شده است که جمعی از مدیران حوزه سلامت و اعضاء هیئت علمی دانشگاه های علوم پزشکی با انتشار نامه ای خطاب به رئیس جمهور، از سخنان اخیر وی درباره وضعیت کرونا در ایران انتقاد کردند.

مواجهه سایر کشورها با آلودگی اطلاعاتی بحران کرونا

در هند، فیسبوک اقدام به راه اندازی یک ربات راهنما در واتس اپ کرد که آخرین اطلاعات در مورد ویروس کرونا را در اختیار کاربران قرار می دهد. این بات راهنما با همکاری وزارت بهداشت هند و پلتفرم MyGov  راه اندازی شده است و از زبان های هندو و انگلیسی پشتیبانی می کند. در انگلستان، ذیل وزارت دیجیتال، فرهنگ، رسانه و ورزش این کشور، گروهی تحت عنوان گروه ضد گمراه سازی وجود دارد که اساساً نقش آن، شناسایی به موقع اطلاعات و اخبار جعلی و گمراه کننده و پاسخ مقتضی به آن است. اخیراً این گروه به طور رسمی با همکاری متخصصانی از چین، روسیه و شرکت های رسانه ای بزرگ وارد همکاری تنگاتنگی شده است تا با انتشار اطلاعات غلط و جعلی در مورد ویروس کرونا مبارزه کند. همچنین ابرشرکت های حاکم بر شبکه های اجتماعی مثل فیسبوک، توئیتر و یوتیوب تدابیر بسیاری برای کنترل انتشار اطلاعات غلط اندیشیده اند؛ از جمله اینکه بسیاری از شبکه های اجتماعی و موتورهای جست وجو، سازمان بهداشت جهانی را در صدر نتایج موتورهای جست وجوی خود قرار داده اند.

اقدامات پیشنهادی به منظور رفع آلودگی اطلاعاتی در ایران

در ادامه راهبردهای کوتاه مدت و بلندمدت به منظور رفع آلودگی اطلاعاتی در ایران ارائه شده است.

راهبردهای کوتاه مدت

راهبردهای کوتاه مدت راهبردهایی هستند که هم اکنون می توان آن ها را در پیش گرفت و اثرگذاری سریعی می توانند داشته باشند.

• طبق نظر محققان حوزه رسانه، اصلی ترین عاملی که رسانه های رسمی نمی توانند مخاطبان خود را قانع کنند، عدم اعتماد مخاطبان به این رسانه ها است؛ این عدم اعتماد ناشی از اخبار کذبی است که از رسانه ها پخش شده است. لذا پیشنهاد می شود تا صدا و سیما و سایر نهادهای رسمی خبررسانی از انتشار خبرهای کذب و اغراق های بی جا در مورد دستاوردهای داخلی و شکست های خارجی بپرهیزند؛ این اخبار جز بی اعتمادی مخاطب ایرانی به منابع رسمی دستاورد دیگری ندارد.

• نهادها و سازمان های مختلف حاکمیتی از جمله صدا و سیما، وزارت بهداشت، پایگاه های خبررسانی رسمی و سایر نهادها و سازمان هایی که به نوعی با خبررسانی در مورد کرونا سروکار دارند، باید کاملاً هماهنگ و یکپارچه عمل کرده و اخباری یکسان را منتشر کنند.

• یکی دیگر از منابع مهم بی اعتمادی مخاطبان به رسانه های رسمی، مشاهده تناقض در عمل و گفتار مسئولان است؛ از جمله می توان به حضور کیانوش جهانپور، سخنگوی وزارت بهداشت و درمان در مراسم خاکسپاری یکی از بستگانش اشاره کرد که انعکاس زیادی در شبکه های اجتماعی داشت. بنابراین برای به دست آوردن اعتماد مردم، مسئولین امر باید از رفتارهای تناقض آمیز کاملاً پرهیز کنند.

• با توجه به اوضاع بحرانی در همه جهان، به نظر می رسد ایران بتواند با ابرشرکت هایی مثل فیسبوک که کنترل شبکه های اجتماعی عمده ای مثل اینستاگرام و یوتیوب را در اختیار دارند، وارد همکاری و تعامل بشود.

راهبردهای بلندمدت

راهبردهایی که در ادامه ذکر شده اند، اثرگذاری طولانی مدت تری داشته و حاکمیت رسانه ای جمهوری اسلامی را برای مواجهات آینده نیز آماده می کند.

• مدیران رسانه ای جمهوری اسلامی باید بپذیرند که شبکه های اجتماعی بخش مهمی از اکوسیستم اطلاعاتی و رسانه ای روزگار کنونی هستند؛ فهم دقیق این اکوسیستم نوظهور، مستلزم تغییر نگاه مدیران از ابزارگرایی به نهادگرایی است.

• استفاده از فیترینگ ایجابی؛ از آن جایی که تعادل اکوسیستم اطلاعاتی در حال تغییر به نفع شبکه های اجتماعی است؛ باید بپذیریم که فیلترینگ سلبی راه حل مناسبی برای کنترل این اکوسیستم نیست و به جای آن می توان از فیلترینگ ایجابی استفاده کرد که اغلب ابرشرکت ها از آن استفاده می کنند.

• راه اندازی وب سایت ها و پلتفرم های راستی آزمایی؛ در حال حاضر پلتفرم های بسیاری در بسترهای مختلف در جهان و به زبان های مختلف وجود دارد که هدف اصلی شان بررسی صحت دعاوی است.

• استفاده از ظرفیت هوش مصنوعی در شناسایی اخبار و اطلاعات جعلی؛ امروزه تلاش ها و تحقیقات بسیاری در حال انجام است تا با استفاده از تکنیک های یادگیری ماشین و یادگیری عمیق بتوان ماشین هایی را برای شناسایی اخبار جعلی توسعه داد.

جمع بندی

تقریباً نصف مردم جهان، اطلاعات شان را از اینترنت کسب می کنند؛ اما اعتمادپذیری این داده ها آنقدری نیست که بتوان به طور کامل به آن ها اعتماد کرد. یکی از تفاوت های همه گیری کرونا با همه گیری های قبل، حضور و گسترش شبکه های اجتماعی در سراسر دنیا است. برای رفع آلودگی اطلاعاتی در ایران باید: صدا و سیما و سایر نهادهای رسمی خبررسانی از انتشار خبرهای کذب و اغراق های بی جا در مورد دستاوردهای داخلی و شکست های خارجی بپرهیزند، نهادها و سازمان های مختلف حاکمیتی از جمله صدا و سیما، وزارت بهداشت، پایگاه های خبررسانی رسمی کاملاً هماهنگ عمل کرده و اخباری یکسان را منتشر کنند، مسئولین امر از رفتارهای تناقض آمیز کاملاً پرهیز کنند، ایران با ابرشرکت هایی مثل فیسبوک وارد همکاری و تعامل بشود، نگاه مدیران به شبکه های اجتماعی از ابزارگرایی به نهادگرایی تغییر کند، از فیلترینگ ایجابی استفاده شود، وب سایت ها و پلتفرم های راستی آزمایی راه اندازی شود و از ظرفیت هوش مصنوعی در شناسایی اخبار و اطلاعات جعلی استفاده شود.

 ابوطالب صفدری شریبانی

انتهای پیام/