تعیین مبنای ارزش­ گذاری، مهم‌ترین چالش اخذ مالیات

 مالیات سالانه املاک و خودروهای گران قیمت در مرحله طراحی و اجرا با چالش­‌ها و ملاحظاتی مواجه است که باید آن‌ها را در نظر گرفت. مقاومت اجتماعی ثروتمندان و شناسایی و ارزش‌گذاری املاک و خودروهای گران‌قیمت از مهم‌ترین چالش‌ها است. درنظرگرفتن چالش‌های اجرایی و ارائه راهکار در مرحله طراحی قانون باعث ایجاد ضمانت اجرا برای آن خواهد شد.

مقاومت اجتماعی ثروتمندان و شبهه کاهش رشد اقتصادی

مقاومت اجتماعی عمدتاً محصول تعارض منافع است. بنابراین واکنش ذی‌نفعان و مقاومت در مقابل تغییر باید از جمله نکات مدنظر قانونگذار باشد. در واقع نباید هر گونه مخالفتی را کارشناسی قلمداد کرد بلکه باید با واکاوی آن، به سهم تعارض منافع نیز توجه کرد. طبیعی است برخی ثروتمندان در مواجهه با این پایه­‌های مالیاتی مقاومت کرده و مانع از پیشبرد آن می‌­شوند.

عده‌­ای نیز مخالف اخذ مالیات بیشتر از ثروتمندان هستند، زیرا این کار را باعث کاهش رشد اقتصادی می‌دانند. این افراد رشد اقتصادی و دریافت مالیات از ثروتمندان را در تضاد با یکدیگر می­‌بینند و استدلال می‌­کنند که این مالیات‌­ها موجب فرار سرمایه خواهد شد. این درحالیست که ثروت یک متغیر ذخیره‌ای و حاصل انباشت درآمد است، لذا اخذ مالیات از آن تاثیر متفاوتی بر متغیرهای کلان اقتصادی در مقایسه با مالیات بر درآمد نخواهد داشت. ضمن اینکه باید توجه داشت که مالیات دریافتی توسط دولت صرف هزینه‌های جاری (حقوق)، سرمایه‌گذاری و رشد اقتصادی خواهد شد.

آبیجیت بنرجی برندۀ جایزۀ نوبل ۲۰۱۹ با تحقیق روی این مسئله اظهار داشت: «اگر مالیات بیشتری از صاحبان کسب و کار که ثروت زیادی دارند بگیرید و میان مردم تقسیم کنید، افزایش قدرت خرید و در نتیجه تقاضا در بازار باعث رشد سرمایه‌گذاری (و در بلند مدت توسعه) خواهد ‌شد. شگفت انگیز است که به بهانۀ رشد اقتصادی چنان به نابرابری در جهان دامن زده شده که وضعیت در بعضی از کشورها به مرز انفجار رسیده است.»

تعیین مبنای ارزش­گذاری، مهم‌ترین چالش اخذ مالیات

مشخص کردن مبنای ارزش گذاری و تعیین قیمت دارایی، مهم­ترین موضوع در بحث ارزش­گذاری و اخذ مالیات سالانه املاک و خودرو است. مثلاً اگر مبنای ارزش گذاری، استفاده از ظرفیت ماده ۶۴ قانون مالیات‌های مستقیم یعنی ارزش معاملاتی ملک باشد، ارزش­گذاری دقیق نخواهد بود.

زیرا ارزش معاملاتی در بیشترین حالت خود، ۲۰ درصد میانگین قیمت­‌های روز املاک منطقه خواهد بود. بر این اساس بخش عظیمی از املاک و مستغلات به علت این شیوه تعیین ارزش معاملاتی (ناچیز بودن ارزش معاملاتی در مقایسه با ارزش بازاری املاک و به عبارتی پایین بودن شاخص نسبت ارزیابی) از شمول مالیات مذکور معاف می­‌گردند.

راهکار پیشنهادی برای رفع چالش ارزش‌گذاری

برای حل این مشکل می‌­توان ضریبی از ارزش روز منطقه‌­ای (ارزش معاملاتی همان سال) املاک را معیار قرار داد که به نزدیک شدن ارزش­گذاری به قیمت­‌های روز املاک منجر شود و بدین طریق، ایراد ناشی از در نظر گرفتن ارزش معاملاتی برطرف شود.

لازم به ذکر است ارزش روز برای هر خانه بر اساس میانگینی از ارزش روز عرصه و اعیان املاک و مستغلات آن منطقه قابل محاسبه است و نمی­توان ارزش روز تک تک خانه‌­ها را به صورت دقیق مشخص کرد؛ زیرا در یک بلوک خانه‌­ها یکسان نیستند و هرکدام با توجه به نوع مصالح به کار رفته و سازه‌­های متفاوت و نیز قدمت خانه، قیمت های متفاوتی دارند.

برای ارزش­گذاری انواع خودروهای تولید داخل و وارداتی نیز می­توان از قیمت‌­های مشخص‌­شده ذیل تبصره ۶ ماده ۴۲ قانون مالیات بر ارزش افزوده استفاده کرد. در این صورت باید قیمت­‌های مشخص شده با توجه به قیمت‌­های بازاری به‌روز شوند. همچنین برای قیمت­‌گذاری خودروهای وارداتی، قیمت خودرو در سال ورود به ایران ملاک نیست بلکه قیمت روز آنها ملاک است.

چالش شناسایی دارایی‌های مشمول با وجود اسناد عادی

عده­ای از کارشناسان، شناسایی دارایی‌­های مشمول این مالیات­‌ها را دشوار می‌­دانند. یکی از دلایل دشواری شناسایی دارایی‌ها، موضوع اسناد عادی است؛ از آنجا که در بعضی کشورها از جمله ایران، حجم قابل توجهی از معاملات در دفاتر رسمی ثبت اسناد صورت نگرفته و به صورت اسناد عادی ثبت می‌شود (معاملات غیر رسمی)، شناسایی صاحبان فعلی املاک و دارایی‌ها دشوار است. البته توجه به این نکته که صاحبان املاک با ارزش بالا، ریسک اسناد عادی را نمی‌­پذیرند نیز حائز اهمیت است.

با وجود این، در رابطه با شناسایی املاک و خودروها در کشور ما راه­‌هایی وجود دارد که در صورت اجرای دقیق، می­‌توان این چالش را مرتفع کرد. در شناسایی املاک و مستغلات، با توجه به شیوه‌­ای که برای تکمیل سامانه جامع املاک و اسکان اتخاذ شده است و در حال اجراست، نباید مشکلی وجود داشته باشد، البته به شرطی که فرآیند اجرایی این سامانه به درستی طی شود. در رابطه با خودروها نیز از طریق اطلاعاتی که نیروی انتظامی در اختیار دارد (پلاک‌­های ثبت شده) به راحتی می­‌توان شناسایی را انجام داد.

انتهای پیام/