سینمای ملی و دیپلماسی سینمایی جهت بهبود وضعیت

به گزارش پگاه خبر؛سازمان سینمایی در سال ۱۳۹۶ طبق نظام نامه اکران، به برخی از سینماهای کشور اجازه اکران فیلم خارجی را داد. طبق اظهار نظرها، این طرح سبب رونق سالن های سینما و تنوع سینمایی در کشور می شود. اما منتقدان معتقدند که اجرای این طرح تأثیر منفی بر اقتصاد فیلم های ایرانی خواهد گذاشت. یکی از اهداف اکران فیلم خارجی، پاسخ به نیاز مخاطبانی است که تنوع را در فیلم های روی پرده طلب می کنند. در حال حاضر اجرای طرح اکران فیلم خارجی، نه به معنای باز گذاشتن دست سرمایه گذار و رونق صنعت سینما در ایران است، نه به معنای حمایت دولت از سینمای ملی.

ضرورت و اهداف پژوهش

سازمان سینمایی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سال ۱۳۹۶ نظام نامه اکران را به سینماهای کشور ابلاغ کرد. در این نظام نامه به برخی از سینماها اجازه داده شده است تا در چارچوب یک برنامه مشخص، فیلم خارجی اکران کنند. عموم اظهار نظرها درباره این طرح، حاکی از فواید آن در راستای رونق سالن های سینما، رشد کیفی و تنوع سینمایی در داخل کشور است. همچنین برخی اظهارنظرکنندگان به تأثیر مثبت اجرای این طرح در جذب سرمایه گذاری خارجی در سینمای ایران اشاره داشته اند اما منتقدان معتقدند اجرای آن، تأثیر منفی بر اقتصاد فیلم های ایرانی خواهد داشت. زیرا با توجه به ظرفیت پایین اکران برای فیلم های ایرانی، اجرای چنین طرحی فرصت اکران آثار ایرانی را کم تر خواهد کرد. در این گزارش، ابعاد سیاستی اکران فیلم های خارجی در سینماهای کشور مطرح شده است که مسیر پیش رو در زمینه سیاستگذاری سینمایی در ایران را شفاف تر خواهد کرد.

ارزیابی طرح اکران فیلم خارجی

در اسفندماه ۱۳۹۶ طرح اکران فیلم خارجی در قالب نظام نامه ی اکران به مرحله اجرایی شدن رسید. در این نظام نامه به پردیس های سینمایی اجازه داده شد از میان آثاری که توسط موسسه رسانه های تصویری مجوز اکران اخذ کرده اند، فیلم خارجی نمایش دهند. بدین ترتیب، پردیس های دارای سه تا هفت سالن، دو سانس و پردیس های بیش از هفت سالن، یک سالن با ظرفیت کم تر  از ۱۵۰ صندلی را می توانستند به این کار اختصاص دهند. در این نظام نامه مقرر شد ۴۰ درصد از درآمد فروش فیلم خارجی به سینماهای اکران کننده تعلق گیرد و ۶۰ درصد باقی مانده به حسابی متعلق به خانه ی سینما واریز گردد. از تیرماه ۱۳۹۷ فیلم هایی نظیر «همه ی ثروت جهان»، «انتقام جویان»، «وینچستر» و … در برخی از سینماهای کشور اکران شدند.

بررسی ملاحظات اساسی در اجرای طرح اکران فیلم خارجی با کیفیت کنونی

در ادامه ملاحظات اساسی در اجرای طرح اکران فیلم خارجی با کیفیت کنونی بررسی شده اند.

ناکارآمدی در جذب سرمایه گذاری داخلی

طرح اکران فیلم خارجی، اولاً آنقدر محدود اجرا می شود که سرمایه گذاران داخلی را برای ساخت سالن ترغیب نمی کند. ثانیاً در اجرای آن خبری از پخش کننده داخلی نیست و وارد کردن و پخش فیلم به موسسه رسانه های تصویری سپرده شده است.

کم  انگیزگی بخش دولتی

بخش دولتی به دلیل کم انگیزگی، تمایلی به کشف آثار خوب و قابل پخش در ایران ندارد و این امر باعث می شود به طور کل مقوله خرید و پخش فیلم خارجی در سینماهای ایران فاقد کیفیت لازم باشد.

بی اعتنایی به سالن های کم مخاطب

در طراحی اعلام شده از سوی سازمان سینمایی، مشخص نیست بر اساس چه ارزیابی معینی از ظرفیت سینماهای کشور، این مقدار سانس تخمین زده شده است. در این شیوه نامه، سینماهای فرسوده که در مناطق کم مخاطب شهری و اغلب دارای کم تر از سه سالن هستند فرصت چندانی برای استفاده از اکران فیلم خارجی ندارند.

سرگردانی در سیاستگذاری محتوایی و اقتصادی

یکی از اهداف اکران فیلم خارجی، پاسخ به نیاز مخاطبانی است که تنوع و کیفیت بیش تری در فیلم های روی پرده طلب می کنند. اکران فیلم خارجی در سینماهای ایران مبتنی بر قواعد رقابت میان آثار داخلی و خارجی است. شیوه نامه پیشنهادی برای اجرای طرح اکران فیلم خارجی، نوید دخالت مستقیم دولت در سینما را می دهد. در این طرح، هیچ سهمی برای توزیع کننده و واردکننده فیلم دیده نشده و در نتیجه هیچ رغبتی در آن برای ورود نیروهای بخش خصوصی وجود ندارد. در حال حاضر اجرای طرح اکران فیلم خارجی، نه به معنای باز گذاشتن دست سرمایه گذار و ورود نیروهای خلاق و رونق صنعت سینما در ایران است، نه به معنای حمایت دولت از سینما و شکل دهی تولید داخلی فیلم و سینمای ملی.

پیشنهادهای سیاستی

در ادامه، پیشنهادهای سیاستی این گزارش در دو قسمت ارائه شده است.

اقتصاد سینما و مخاطب محوری

هرگونه سیاستگذاری در سینمای ایران باید طرحی بلندمدت از اقتصاد سینمای ایران داشته باشد. مخاطب ایرانی به سینما می رود و در قبال سرگرم شدن از قصه، پولی پرداخت می کند. این امر، شکل گیری اقتصاد سینما را در پی خواهد داشت. در حال حاضر رابطه ی سینماگران و دولت با مخاطب دچار بحران است. بخشی از سینماگران که بودجه تولید فیلم را از بخش غیردولتی تأمین می کنند به دیدگاه مخاطب توجهی ندارند و تمرکز بخش خصوصی به سینما است، نه یک شکل طبیعی رابطه با مخاطب. فیلم هایی که با بودجه های حاکمیتی تولید می شوند نیز از آنجا که وابستگی مستقیم به فروش بلیط و استقبال تماشاگر ندارند، رابطه ای طبیعی با مخاطب پیدا نمی کنند. عدم موفقیت غالب فیلم های دولتی در سینمای ایران، نشانی از این واقعیت دارد. دولت در سینما، باید با دوری از دخالت حداکثری در مراحل مختلف چرخه سینما اعم از تولید، توزیع و اکران و به شکل حمایت از تولید ملی و جذب مخاطب ملی به سینما حضور داشته باشد.

در حقیقت، دولت با جهت دادن بودجه های خود به سمت پرداخت یارانه به بلیط، راه ارزان سازی «سینما رفتن» را برای مخاطب هموار می کند. از این طریق دولت زمینه ای را فراهم خواهد ساخت که فیلم ساز، توزیع کننده و سینمادار بیش تر به فکر جلب مخاطب و ورود به رقابت واقعی شوند.

سینمای ملی و دیپلماسی سینمایی

اکران فیلم های خارجی در سینماهای ایران اگر همزمان با اکران جهانی و با جهت دهی درست انجام گیرد، می تواند هم چون یک فرصت برای مخاطب ایرانی و تولیدات سینمای ایران عمل کند. در حال حاضر فیلم های اکران شده در این طرح توسط دولت و از میان فیلم های سینمای آمریکا بدون طی کردن مراحل قانونی خرید کپی رایت از کمپانی های سازنده، اکران شده اند. حال اگر فیلم های خارجی برای اکران در سینماهای ایران از میان فیلم های غیرآمریکایی و توسط توزیع کنندگان داخلی فیلم انتخاب شوند، امکانات اقتصادی و سیاسی آن برای سینمای ایران بیش تر آشکار خواهد شد. در حال حاضر فیلم های ایرانی فرصتی برای عرضه در اکران کشورهای خارجی ندارند. دولت نیز نظارتی در این زمینه ندارد و بازاریابی فیلم های ایرانی در خارج از کشور بدون هیچ گونه نگاه راهبردی ملی صورت می گیرد. در حالی که برخی آثار سینمای ایران در سال های اخیر به رغم عدم سنخیت ظاهری با سینمای اروپایی در برخی کشورها اکران موفقی داشته اند.

سیاست اکران فیلم خارجی در ایران باید در تعامل با کشورهای منطقه و با هدف تقویت همکاری های بلندمدت سینمایی در سطح دولتی و خصوصی به نقشه ای راهبردی عمل نماید. «ایجاد بازار بین المللی برای سینمای ایران»، «ارتقای کیفیت تولیدات مشترک»، «به کارگیری شهرت و اعتبار بین المللی سینمای ایران در جذب سرمایه» و «شکل گیری مخاطبی تازه در سینمای ایران همراه با رونق اکران فیلم خارجی» از جمله عواید این طرح برای سینمای ایران است.

جمع بندی

موافقان طرح اکران فیلم خارجی معتقدند که این طرح موجب رونق سالن های سینما می شود اما مخالفان این طرح معتقدند که اجرای چنین طرحی فرصت اکران آثار ایرانی را کم تر خواهد کرد. دولت باید با به حداقل رساندن دخالت خود در مراحل مختلف چرخه سینما در سینما حضور پیدا کند و راه سینما رفتن را برای مخاطب آسان نماید. اکران فیلم های خارجی در سینماهای ایران اگر همزمان با اکران جهانی انجام گیرد، می تواند فرصت خوبی برای مخاطب ایرانی و تولیدات سینمای ایران باشد. «ایجاد بازار بین المللی برای سینمای ایران»، «ارتقای کیفیت تولیدات مشترک»، «به کارگیری شهرت و اعتبار بین المللی سینمای ایران در جذب سرمایه» و «شکل گیری مخاطبی تازه در سینمای ایران همراه با رونق اکران فیلم خارجی» از جمله عواید طرح اکران فیلم خارجی برای سینمای ایران است.

 سید باقر نبوی ثالث

انتهای پیام/