تاثیر رویکرد جمع سپاری در حکمرانی علم و فناوری

به گزارش پگاه خبر؛جمع سپاری انتخاب یک فعالیت و ارجاع آن به یک گروه بزرگ و تعریف نشده از افراد خارج سازمان در طی یک فراخوان عمومی است. آنچه در فرآیند جمع سپاری مهم است، سازماندهی فرآیند به سمت هدف تعیین شده است. جمع سپار با تعریف چالش و قرار دادن پاداش، جمعیت موردنظر خود را برای دریافت ایده و راه حل تشویق می کند. جمع کار با ارائه راه حل در این چالش شرکت می کند. این فرآیند معمولا در بستر اینترنتی و از طریق سامانه های مربوطه انجام می گیرد. بنابراین جمع سپاری علاوه بر کاهش هزینه ها، می تواند در عرصه علم و فناوری نیز موثر عمل کند.

ضرورت و اهداف پژوهش

جمع سپاری یک فعالیت، واسپاری نظام مند آن فعالیت به جمعیتی خارج از سازمان یا موسسه است. به طوری که کیفیت انجام فعالیت و خلاقیت در انجام کار را ارتقا می دهد. امروزه با گسترش فناوری های وب می توان نخبگان سراسر دنیا را به هم متصل کرده و فرآیندهای جهان سپاری را مدیریت کرد. مسیر پژوهش ها در فرآیندهای جمع سپاری علم و فناوری به سمت جهان سپاری فعالیت ها خواهد رفت تا از این طریق چالش های موجود در کشورها از قبیل نیروی انسانی ناکافی و کمبود استعداد و ایجاد نظام خلاقیت را جبران کند. چگونگی استفاده از بسترهایی از قبیل سایت ها و شبکه های اجتماعی نقش مهمی در بهره گیری از ظرفیت های موجود نیروی انسانی دارد و الگوهای سامانه های الکترونیکی جمع سپاری نیاز به بررسی دارد. در این پژوهش، مفاهیم موجود در پروژه های جمع سپاری و همچنین چالش های موجود در این مسیر بیان می شود. به منظور آشنایی با الگوهای موجود در عرصه علم و فناوری جهان، برخی الگوهای جمع سپاری در عرصه علم و فناوری در دنیا و الگوی مفهومی آنها مورد بررسی قرار می گیرد.

معرفی فرآیند جمع سپاری

در فرآیند جمع سپاری ممکن است که یک سازمان خاص شروع کننده فرآیند جمع سپاری نباشد، ولی در هر صورت وجود سازمان ناظر و حامی فرآیند جمع سپاری ضروری است. با توجه به راهبردهای هر سازمان، فرآیند جمع سپاری می تواند الگوهای متفاوتی داشته باشد. الگوهای مورد استفاده در فرآیند جمع سپاری را می توان به سه قسمت شروع، اجرا و پاداش دهی تقسیم کرد. سه عنصر کلیدی در فرآیند جمع سپاری عبارتند از:

جمع سپار: درخواست کننده (جمع سپار) از طریق اعلام فعالیت موردنظر برای جمع سپاری و تعیین معیارهای پذیرش، فرآیند جمع سپاری را آغاز می کند. جمع سپار در ازای واسپاری فعالیت به کسی که بتواند آن را با موفقیت انجام دهد، پاداش یا جایزه ای اعطاء خواهد کرد.

جمع کار: پس از فراخوان در بستر رسانه های اجتماعی، جمعیت موردنظر پاسخ و راه حل های خود را ارائه می کنند. پاسخ ها و راه حل های ارائه شده، بر مبنای همکاری و تبادل نظر بین مشارکت کنندگان یا طی رقابت نظام یافته یا ترکیبی از هردو، بهبود و تکامل می یابند. جمعیت نباید از قبل تعیین شده باشد، چراکه همواره باید رقابت و مسابقه برای رسیدن به پاسخ و حل مسئله وجود داشته باشد.

بستر: بستر جمع سپاری نیز به عنوان یک واسطه مورد اطمینان، انجام موفقیت آمیز کار یا فعالیت توسط جمعیت فراهم آورنده و پرداخت بها یا پاداش توسط جمع سپار را تضمین می کند. ارزیابی و انتخاب، دو قسمت مهم از فرآیند جمع سپاری هستند. در بسیاری از نمونه های عملی جمع سپاری، بخش های ارزیابی و انتخاب نیز جمع سپاری می شوند. یعنی راه حل ها بر اساس ارزیابی جمعی ارزشیابی شده و درنهایت، راه حل نهایی بر اساس ارزیابی صورت گرفته پیشنهاد می شود.

جمع سپاری در عرصه علم و فناوری

برای برقراری ارتباط بین فناوری های جدید و بازار، نیاز است که نظریه ها و تئوری های مربوط به منابع سودآور، کارخانه ها و ساختارها جهت ایجاد نظام غلبه بر مشکلات توسط مدیران بررسی شوند. ارتقا فناوری برای واحد فناور یک سرمایه محسوب می شود که در رقابت با دیگر واحدهای تولیدی به عنوان نیرو محرکه عمل می کند. لذا تخصیص سرمایه های ویژه برای گسترش فناوری عملکرد تمام واحد تولیدی را می تواند تغییر دهد.

برای اینکه تولید دانش به محصول فناوری منجر شود و در دسترس مصرف کنندگان قرار بگیرد یا به بازار برسد، چالش هایی وجود خواهد داشت. هدف از فرآیند جمع سپاری طرح (یک محصول)، بهبود عملکرد محصولات جدید است که در آن راه حل هایی با ارجاع به جمعیت مطرح و اجرا می شود. در این فرآیند، ایده هایی حاصل می شود که باید اشکالات کارخانه ها در سه زمینه قابل استفاده بودن، قابل اطمینان بودن و پیچیدگی های فنی فناوری را مرتفع نماید.

اجرای فرآیند جمع سپاری بسیاری از دغدغه های موجود در زمینه های بازاریابی، توسعه و پژوهش و ساخت را برطرف می نماید. زیرا اگر محصول قبل طراحی و توسعه توسط جمعیت ارزیابی شود، نگرش مناسبی از وضع مطلوب در اختیار قرار می دهد. در فرآیند جمع سپاری هزینه های پژوهش کاهش می یابد، بسیاری از ابهامات موجود در ساخت فناوری با کمک شبکه حل می شود. ولی مالکیت محصول نهایی نسبت به برون سپاری سنتی دچار تغییراتی می شود. زیرا علاوه بر مخترع و سازمان درخواست دهنده، بستر جمع سپاری نیز حقوق مربوط به خود را خواهد داشت. علاوه بر این، فرآیند جمع سپاری با چالش های زیرساخت نیز مواجه است.

معرفی چند سامانه جمع سپاری

معروف ترین و بزرگترین سامانه های جمع سپاری در کشور ایالات متحده وجود دارد. در کنار سامانه های تامین مالی جمعی، سامانه های ایده پروری و نوآوری باز برای جمع آوری ایده ها و مسائل و نیازهای موجود وجود دارد. تعدادی از این سامانه ها مورد بررسی قرار گرفت که به سه مورد از آنها اشاره می شود.

سامانه کیک استارتر: کیک استارتر یک وبسایت آمریکایی است که با هدف جمع آوری کمک های مالی از طرف علاقه مندان برای اجرایی کردن یک ایده موفق به وجود آمده است و نشان دهنده یک تغییر بالقوه در نحوه سرمایه گذاری بر پروژه های جدید است. این شرکت بیشتر وقت خود را صرف طراحی و ساخت سایت، برقراری ارتباط بین مردم سراسر جهان در پروژه های خلاقانه، الهام بخش و سرگرم کننده می کنند. کیک استارتر هیچ ادعایی نسبت به حق مالکیت ایده های پیاده شده ندارد. رویکرد این سامانه در مورد پروژه هایی که در زمان مقررشده به حدنصاب مالی نمی رسند، عودت پول به پرداخت کنندگان یا هدایت آن به سمت سایر پروژه هاست.

ایندی گوگو: وبسایتی برای جمع آوری کمک های مالی مردمی برای اهداف خیریه و انسان دوستانه است. ایندی گوگو نسبت به کیک استارتر وسیع تر است و کمپین های گسترده تری دارد. در سایت امکان ساخت صفحه ای در وب تحت عنوان «صفحه عرضه زودهنگام» وجود دارد که کارآفرین می تواند اخبار مربوط به پروژه خود را در آن به اطلاع افراد مختلف در شبکه رسانده و مخاطب خود را پیدا کند. این سامانه پل ارتباطی با صنعت بوده و همچنین امکان ارائه مستقیم محصولات در بازار را فراهم آورده است. در این سامانه مراحل قبل از تأمین مالی ایده رایگان است. پس از مرحله سرمایه گذاری جمعی و قبل از ورود به بازار فروش، ۱ درصد از مبلغ جمع آوری شده به هزینه های پلتفرمی اختصاص یافته، ۳ درصد به اضافه ۳۳ سنت از طرح هم به شرکت های ارائه کننده خدمات انتقال پول اختصاص می یابد.

نوآوید: نوآوید یک پلتفرم داخلی نوآوری باز با رویکرد جمع سپاری است. به طوری که از یک طرف سازمان ها چالش ها را مطرح می کنند و از طرف دیگر نوآوران به چالش ها پاسخ می دهند و پاداش مالی می گیرند. به این منظور، نوآوید مسابقات چالش نوآوری مبتنی بر جایزه برگزار می کند.

الزامات نوآوری باز

فرآیند جمع سپاری و فرآیند نوآوری باز دارای ویژگی های مشترک و تمایزاتی هستند. به طور کلی سه ویژگی وجود موضوع مسئله مشخص، مردمی بودن (ارجاع به جمعیتی که از قبل نامشخص است) و در نظرگرفتن جایزه برای بهترین پاسخ، از مهمترین ویژگی های فرآیند جمع سپاری است. در فرآیند نوآوری باز معمولا موضوع مشخصی در نظر گرفته نمی شود و نوآوران در انتخاب موضوع آزاد هستند و ممکن است جایزه برای نوآوران در نظر گرفته شود که در این صورت محدوده ایده ها و نوآوری ها نیز مشخص خواهد بود. از طرفی دیگر، فرآیندهای نوآوری باز تکمیل کننده جمع سپاری است. زیرا بسیاری از ایده ها و نظرات مردمی که قالب های جمع سپاری مطرح نمی شوند، می توانند به صورت نوآوری باز تجاری سازی شوند.

برای اینکه یک فرآیند نوآوری باز موفق باشد باید ویژگی هایی داشته باشد. علاوه بر رعایت الگوها و پیروی از قواعد باید اهداف مشخصی برای فرآیند در نظر گرفته شود. درک اهداف نوآوری باز، هم در سطح سازمان و هم در سطح پروژه، باعث برقراری اعتماد بین تمام اعضا می شود.

تسهیل همکاری نیز بخش مهمی از فرایند نوآوری باز موفق است. استفاده از شبکه ها و شرکا، ارتباطات موجود به دلیل وجود بعضی از همکاری ها، اعتماد بین طرفین و جریان دانشی منجر به تسهیل همکاری خواهد شد. این همکاری ها باید در چهارچوبی شفاف انجام شود. در فرآیند نوآوری باز حداقل بعضی از ارتباطات به صورت یکپارچه انجام می شوند. نوآوری باز نیازمند مهارت های خاص خود است، بنابراین لازم است که تیم های نوآوری باز و همکاران با اطلاعات در مورد بهترین شیوه های نوآوری باز و فرهنگ نوآوری باز آشنا شوند. ایجاد اعتماد در همکاری و کار کردن روی ایده ها به زمان نیاز دارد.

جمع بندی

جمع سپاری فرآیندی است که می تواند مشکلات و چالش های حوزه تولید دانش و فناوری را مرتفع کند. سازمان جمع سپار، جمعیت حل کننده مسئله و بستر سه عنصر کلیدی این فرآیند هستند. جمع سپاری بسیاری از چالش های موجود در زمینه های بازاریابی، توسعه و پژوهش و ساخت را برطرف می کند. بستر این فرآیند سامانه های تامین مالی جمعی و سامانه های ایده پروری و نوآوری باز است. از جمله سایت های معروف در حوزه سامانه های تامین مالی جمعی کیک استارتر و ایندی گوگو است. سایت نوآوید نیز یک سایت داخلی است که با هدف جمع سپاری، مسابقات چالش نوآوری مبتنی بر جایزه برگزار می کند.

محمدرضا نجفی

انتهای پیام/