چالش ها و راهکارهای عمده حکمرانی محلی در ایران

به گزارش پگاه خبر؛با تحولات جدید در عرصه روابط جهانی، بر ­اهمیت تصمیم­گیری انجمن ­ها و نهادهای مدنی با تکیه بر مشارکت شهروندان، تاکید می ­شود. در این راستا تشکیل شورایاری ­های محلات توسط شورای شهر تهران در آذرماه ۱۳۷۸ تصویب گردید. شورایاری ها آخرین حلقه ارتباطی مردم در محلات با شورای شهر و شهرداری است. همکاری با شورای شهر برای برقراری آرامش و امنیت شهری، مبارزه با آسیب های اجتماعی، شناسایی مشکلات و ارائه طرح و پیشنهاد برای بهبود وضعیت سفرهای درون شهری، همکاری در ایجاد و گسترش فضای سبز و اداره خودگردان بوستان ­های شهری و … از جمله وظایف شورایاری ها است.

ضرورت و اهداف پژوهش

حکمرانی به وجود روابط متعامل بین حکومت و نیروهای غیرحکومتی اشاره دارد. در حکمرانی ­محلی، شهروندان حاکمان اصلی بوده و سطوح مختلف حکومت آماده هستند تا به عنوان کارگزار اجرای حکمرانی عمومی خدمت کنند. در­حالی­که شورایاری ­ها برای ارتباط با شورای شهر در سال ­های اخیر ایجاد شده ­اند، فاقد قدرت کافی هستند و رابطه تعریف شده ­ای با شورای شهر و شهرداری ندارند. به منظور تحقق حکمرانی محلی در ایران، باید به نقش شورایاری محلات به عنوان پل ارتباطی قوی میان سطح محلی و ملی توجه ویژه ­ای داشت. لذا شناخت مسائل و چالش­ های پیشروی شورایان می ­تواند به تحکیم جایگاه آن ­ها کمک بسزایی نماید.

حکمرانی محلی و تشکیل آن در ایران

حکمرانی محلی، نهادهایی است که به منظور ارائه خدمات به مردم یک منطقه جغرافیایی کوچک، تشکیل می­شود و چارچوب تعاملات شهروندان با هم و با دولت، تصمیم ­­گیری جمعی و عرضه خدمات عمومی محلی را تعریف می­­ کنند. مدل واحدی در رابطه با حکمرانی محلی وجود ندارد، بلکه شامل چهار مدل محلی­ گرا، مدل فردیت­ گرا، مدل پویا، مدل تمرکز­گرا است که در رقابت با  یکدیگر هستند. از میان مدل ­های مطرح شده، مدل محلی، یکی از مرتبط ­ترین مدل ­ها به حکومت محلی است. در این مدل، حکمرانی باید به عنوان تجلی خواسته ­های انتخاب محلی درنظر گرفته شود. برای این منظور، موسسه ­های حکومت محلی برای تضمین نیازهای محلی، باید به محل پاسخگو باشند و استقلال کافی برای تصمیم­ گیری درخصوص انعکاس نیازهای شهروندان محلی را داشته باشند.

طرح تشکیل شورایاری در دوره اول شورای اسلامی شهر تهران در آذرماه ۱۳۷۸تصویب شد. شورایاری، نوعی نهادسازی غیرمتمرکز و محلی است که فرآیند مشارکت، مداخله و کنترل مردمی را تسهیل و تعمیق خواهد بخشید. در اواخر سال ۱۳۷۹ اولین انتخابات شورایاری در محله جوانمرد برگزار شد و نهایتا در فاز نخست طرح در ۱۰ محله تهران به صورت پایلوت اجرا شد. پس از آن به ترتیب در سال های ۸۴-۸۷ و۹۳ دوره های دوم و سوم و چهارم انتخابات شورایاری ­ها در تهران برگزار شد. بخشی از وظایف اعضای شورایاری محلات مطابق ماده ۱۱ اساس ­نامه انجمن ­های شورایاری عبارتند از:

• همکاری با شورای اسلامی شهر تهران برای برقراری آرامش و امنیت شهری و مبارزه با آسیب های اجتماعی،

• شناسایی مشکلات و ارائه طرح و پیشنهاد برای بهبود وضعیت سفرهای درون شهری با هدف بهینه سازی حمل و نقل،

• همکاری در ایجاد و گسترش فضای سبز و اداره خودگردان بوستان ­های شهری.

ارائه راهکار برای تحقق حکمرانی محلی

شناخت مسائل و چالش های پیش روی شورایاری ها می تواند به تحقق حکمرانی محلی در کشور کمک بسزایی نماید. در این راستا، پس از شناسایی چالش­ ها و موانع موجود، راهکارهایی برای پاسخ به آنها پیشنهاد می­ گردد:

• به منظور جلب مشارکت مردم محله با شورایاری ­ها، اطلاع­رسانی بیش­ تری در محلات صورت گیرد. به عنوان نمونه، چاپ روزنامه­ ها یا هفته ­نامه­ های محلی و برپایی تابلوهای اطلاع­ رسانی در اماکن عمومی محله، که در آن مصوبات شورای محله، نشانی اعضا و اقدامات صورت گرفته، در دسترس همگان قرار گیرد.

• شورایاری ­ها قانونی شوند یا با توجه به کمبودهای شورایاری­ ها در سیستم مدیریت فعلی به شوراهای محله که متولی برگزاری آن فرمانداری می باشد، ارتقا یابند. همچنین آئین نامه مربوط به شورایاری ها بطور کامل اجرا شود.

• عملی کردن واگذاری فعالیت­ های ذاتی محلی به سطح محلی (توسط اعضای شورایاری ­ها) برای تحقق حکمرانی محلی امری لازم به نظر می ­رسد. البته بایستی با عزم جدی حکومت مرکزی همراه باشد.

• تعریف سازوکار قانونی جهت برگزاری جلسات مشترک شورایاری ها در سطح محلات ناحیه و در محلات با مردم در فضاهای عمومی و با توجه خاص به خواسته ها و مشکلات تمام شهروندان صورت پذیرد. جلسات مشترک شورایاری ها در سطح نواحی مختلف می تواند سبب بالا بردن سطح آگاهی عمومی شورایاران و ایجاد پیوستگی گروهی بین آنها گردد.

• به منظور ایجاد منبع درآمدی مستقل برای شورایاری ها و نیز اجرایی شدن سیاست محلی گرایی و تمرکززدایی و انجام امور در سطوح خرد، لازم است که درآمد هر سطحی در همان سطح هزینه شود و تنها درصدی از آن به شهرداری مرکز انتقال یابد.

• ورود رسانه ملی و سایر رسانه  های عمومی به انتخابات شورایاری ها و جدی گرفتن شورایاری، می تواند باعث آشنایی شهروندان با حیطه وظایف و اختیارات شورایاری باشد. همچنین برگزاری جلسات آشنایی مردم با شورایاری ها بعد از انتخاب شدن و شرکت اعضای شورایاری ها در مراسم و جشن های عمومی، باعث شناخت بیشتر و ایجاد ارتباط نزدیک تر شورایاری ها با مردم محله می شود.

• آموزش های مستمر به منتخبان شورایاران محله ها در پیگیری امور شهری می تواند ساختار نامتعادل شورا را از حیث ناهمگونی اعضای شرکت کننده بهبود بخشد.

• نهادهای بالادستی و مجلس شورای اسلامی می توانند با رفع خلاهای قانونی، اعتبار قانونی و حقوقی شورایاری را بهبود بخشند. در این صورت، مدیریت شهری نیز اهتمام بیشتری در تعامل و همراهی با دغدغه های شورایاران دارد و دوگانه شهرداری و شورایاری نیز شکل نخواهد گرفت.

• مهمترین مشکلاتی که باید شورایاران در خصوص مسائل و مشکلات و حتی آسیب های موجود در محله به آن توجه کنند آن است که نباید به تنهایی تصمیم گیری کنند. حل مشکلات مردم تنها زمانی امکان پذیر است که مشارکت اجتماعی آنها در جهت این هدف مورد توجه قرار گیرد و این یعنی اینکه شورایان باید مردم محله را درگیر حل مشکل کنند. شورایاران می توانند با شناسایی نخبگان و فعالان در سطح محلات، اولین گام را برای حل معضلات بردارند. چرا که به طور قطع، در سطح هر محله، کارشناسان شاخصی وجود دارند که در حوزه های ورزش، اجتماعی و اقتصادی فعال هستند. بدین ترتیب شورایاری می تواند این افراد را شناسایی کرده و از آنها دعوت بعمل آورد تا مشکلات و مسائل آن محله از زبان نخبگان بیان شده و راه حل های احتمالی ارائه شود.

جمع بندی

به منظور تحقق حکمرانی محلی در ایران، باید به نقش شورایاری محلات توجه ویژه ­ای داشت. لذا در این پژوهش چالش ­های پیش­روی شورایان، مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت مجموعه ­ای از راهکارها تعیین گردید. از جمله این راهکارها می توان به افزایش اطلاع­ رسانی برای جلب مشارکت مردم محله، قانونی کردن فعالیت ها و جلسات شورایاری ها، آموزش مستمر اعضای شورایاری، پوشش رسانه ای فعالیت های شورایاری ها و … اشاره کرد.

 هادی خان‌ محمدی

انتهای پیام/