اتصال ریلی ایران به راه ابریشم چین با افتتاح خط‌ آهن ITI

ریشه‌های این پروژه به تصویب موافقتنامه چارچوب حمل و نقل عبوری (TTFA) میان کشورهای عضو اکو بر می‌گردد. در سال ۲۰۰۹ اولین قطار باری در این مسیر به صورت آزمایشی حرکت خود را آغاز کرد و عملیات این پروژه همچنان به طور کامل به اتمام نرسیده است. با این حال هر سه کشور، اتمام این طرح و ارتقای آن به سطح انتقال مسافر را در دستور کار دارند.

طول خط‌آهن ترکیه-ایران-پاکستان ۶.۵۴۰ کیلومتر، معادل بیش از یک ششم طول کره زمین است. از این میزان، ۱.۹۵۰ کیلومتر در خاک ترکیه، حدود ۲.۶۰۰ کیلومتر در خاک ایران و باقیمانده آن، معادل ۱.۹۹۰ کیلومتر، در خاک پاکستان خواهد بود. با استفاده از این خط‌آهن، ظرف ۱۰ روز می‌توان از استانبول به اسلام‌آباد رسید که بسیار سریع‌تر از ۲۱ روز سفر دریایی از ترکیه تا پاکستان است.

ITI با راه ابریشم جدید چین مرتبط است

به گفته یکی از مقامات دولت پاکستان، خط‌آهن ITI با اتصال به خط‌آهن ML-1 به استان سین‌کیانگ چین و از آنجا به تمام نقاط این کشور خواهد رسید. پروژه ML-1، با ارزشی معادل ۶.۸ میلیارد دلار، بزرگترین پروژه در کریدور اقتصادی چین-پاکستان موسوم به سی‌پک است که ذیل طرح راه ابریشم چین در حال انجام است و کراچی در جنوب را به پیشاور در شمال پاکستان متصل می‌کند. برآوردها حاکی از آن است که پروژه ML-1 در سال ۲۰۲۶ به طور کامل به بهره‌برداری می‌رسد.

گفتنی است پروژه ITI اگرچه به طور مستقیم در قالب طرح راه ابریشم نیست اما به توسعه این طرح چینی کمک شایانی خواهد نمود. چین که از ابتدا به زیرساخت‌های حمل‌ونقل در ایران و کشورهای عضو اکو برای گسترش طرح راه ابریشم توجه ویژه‌‌ای داشته است با بهره‌برداری از این طرح قدیمی، راه‌ تازه‌ای برای رسیدن به بازارهای خارجی و همچنین تامین نیازهای خود پیدا خواهد کرد.

به بیان دیگر، چین به ایجاد راه‌های امن و جایگزین برای تامین مواد اولیه خود نیاز دارد تا در صورت افزایش تنش‌ها با هند و آمریکا در آینده و ناامن شدن مسیرهای طولانی دریایی، مواد اولیه مورد نیاز خود مثل نفت خام و گاز را از طریق چنین مسیرهایی به خاک خود برساند و تولیدات خود را نیز در سریع‌ترین زمان ممکن وارد بازارهای مقصد در آسیا، آفریقا و اروپا نماید.

مزیت ITI برای ترکیه و ایران چیست؟

به گفته کارشناسان، ترکیه با گسترش ارتباطات ریلی خود با کشورهای آسیای میانه و غرب آسیا، به دنبال مطرح کردن خود به عنوان مرکز مواصلاتی آسیا و اروپا است و از خط‌آهن ITI نیز در همین راستا بهره می‌گیرد. کارشناسان همچنین معتقدند، رونق گرفتن استفاده از این خط‌آهن وموارد مشابه آن، به ایران در دور زدن تحریم‌های آمریکا کمک خواهد کرد.

کشورهایی که در سال ۱۹۹۲ به سازمان اکو ملحق شدند عبارتند از آذربایجان، افغانستان، قزاقستان، قرقیزستان، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان. با توجه به این امر باید گفت ایجاد ممنوعیت برای ایران در خصوص تجارت با همسایگانش در عمل غیرممکن است و افزایش تجارت با این کشورها، جایگزین مطلوبی برای تجارت با دیگران خواهد بود زیرا تجارت با کشورهای عضو اکو می‌تواند با استفاده از ارزهای محلی انجام شود و عملاً دلار از چرخه تجارت ایران و همسایگانش خارج خواهد شد.

چین اعطای وام برای تامین مالی ML-1 را متوقف کرده است

طی هفته‌های اخیر، دولت چین ضمانت بیشتری برای تامین مالی پروژه ML-1 از دولت پاکستان تقاضا کرد و در نهایت به علت عدم تحقق چنین امری، از پرداخت وام مورد نیاز پاکستان برای ساخت این پروژه امتناع کرد.

به دنبال این اتفاق، سوال ایجاد شده این است که پاکستان از چه طریقی به تامین مالی پروژه خط‌آهن کراچی-پیشاور خواهد پرداخت. گفتنی است قطارهای مورد استفاده در استان بلوچستان پاکستان بعضاً قدمتی در حدود ۱۰۰ سال دارند و همین امر در کنار ریل‌های قدیمی باعث شده بر خلاف ایران و ترکیه، در حال حاضر خطوط‌ ریلی پاکستان توانایی جابجایی بارهای سنگین را نداشته باشند.

به عقیده برخی از صاحب‌نظران، به علت کم شدن جذابیت این طرح برای چین، دولت پاکستان مجور خواهد بود که خارج از چارچوب راه ابریشم چین به تامین مالی ML-1 بپردازد. به هر ترتیب، چین همواره از چنین طرح‌هایی استقبال خواهد کرد اما در عین حال، انتظار دارد دیگر کشورها نیز هزینه استفاده از مزیت‌های راه ابریشم جدید را بپردازند.

انتهای پیام/