ظرفیت نظام بانکی چین برای ایران

به گزارش پگاه خبر؛تحریم­ ها از جانب آمریکا باعث شده تا معاملات تجاری و مالی ایران با کشور­های طرف تجاری دشوار و محدود شود. در واقع بانک ­های بزرگ در کشور­های مختلف جهت انجام مبادلات بین ­المللی خود نیاز به دسترسی به چرخه دلار و سوئیفت دارند. لذا تهدید قطع دسترسی بانک ­ها به این چرخه از جانب آمریکا، همکاری آن ­ها با ایران را با چالش مواجه کرده و تحت ­الشعاع قرار داده است. در این شرایط لازم است تدابیر ویژه و خلاقانه ­ای در راستای بی ­اثر کردن تحریم ­ها اندیشیده شود؛ به گونه ­ای که همکاری بانکی ایران با کشور­های طرف تجاری، در بسترهای مستقل از نظام دلاری صورت بگیرد.

ضرورت و اهداف پژوهش

تحریم­ های پولی و بانکی آمریکا طی سال ­های اخیر، معاملات تجاری و مالی ایران با کشور­های طرف تجاری را پیچیده و پرهزینه کرده است. این تحریم­ ها موجب شده تا بسیاری از بانک­ های مطرح بین ­المللی، به دلیل حظور در بازارهای مالی آمریکا و وابستگی به نظام پرداخت دلاری، از ادامه همکاری با ایران واهمه داشته باشند. پژوهش حاضر می­ کوشد تا با بررسی بانک ­های فعال در کشور چین که الزاما در اکوسیستم دلاری فعالیت نمی­ کنند را شناسایی کند. ضمن اینکه معیارهای مختلفی برای تحقق این منظور بررسی شده است.

بررسی شرایط فعلی

الف) آسیب شناسی تحریم نظام بانکی کشور: بررسی ­ها نشان می ­دهد بانک ­های فعال در کشورهای جهان، الزاماٌ در اکوسیستم دلاری فعالیت نمی­ کنند. در واقع به غیر از بانک ­های بزرگ بین ­المللی، بسیاری از بانک ­ها دسترسی به چرخه دلاری تحت نظارت آمریکا و فعالیت ارزی با بازارهای مالی آمریکایی را ندارند. اگر بانکی عملیات مستقیم دلاری، عرضه سهام در بازارهای آمریکایی و سهامدار خارجی (به خصوص آمریکایی) نداشته باشد، شرایط اولیه برقراری ارتباط مالی را دارد. یکی از کشورهای اصلی طرف تجاری ایران، چین است. حجم مبادلات روزانه و همچنین تعدد بانک ­های فعال در چین که وابستگی به نظام دلاری ندارند ادامه همکاری با کمترین هزینه در شرایط تحریم را فراهم می ­کند.

ب) حجم مبادلات مالی روزانه ایران و چین: برای سال ­های متوالی، کشور چین جزء شرکای اول تجاری ایران بوده است. تجارت با این کشور، به طور میانگین ۲۰ الی ۲۵ درصد از تجارت خارجی گمرگی ایران را تشکیل داده است. آمار­ها نشان می ­دهد میانگین روزانه صادرات، واردات و تجارت ایران با چین برای ۶ سال اخیر در محدوده ۳۰، ۴۰ و ۷۰ میلیون دلار بوده است. با وجود این، حجم مبادلات روزانه ایران و چین در حدی است که بانک ­های کوچک و متوسط می ­توانند آن را پوشش دهند.

ج) بررسی نظام بانکی چین جهت همکاری دو جانبه: نظام مالی و بانکی چین از گستردگی و تنوع بالایی برخوردار است. از طرفی این کشور در راستای کاهش وابستگی به نظام دلاری اقدام به توسعه مبادلات یوآنی در تجارت با کشورها و ایجاد زیرساخت­ ها و نظامات پرداخت یوآنی کرده است. در یک دسته ­بندی کلی، بخش بانکی چین به بانک ­های تجاری بزرگ، سیاستی، خارجی، سهام ­مشترک و استانی تقسیم ­بندی می­شود.

به نظر می ­رسد بانک­های تجاری استانی به لحاظ اندازه دارایی، حظور در داخل چین، عدم­ فعالیت در چرخه دلاری، وضعیت سهام داری و عدم ­حضور در بازار­های آمریکایی، جهت برقراری ارتباط مالی مناسب باشند. طبق گزارشات «کمیسیون تنظیم­ گری بانکی چین» ۶۵ بانک تجاری استانی فعال وجود دارد. اما بررسی دقیق این بانک­ ها در معیار­های مذکور ضروری است.

د) نظام پرداخت بین بانکی فرامرزی چین: در سال­ های اخیر چین در راستای ایجاد یک «نظام پرداخت فرامرزی مبتنی بر یوآن» اقدام به راه­ اندازی نظام پرداخت بین ­المللی تحت عنوان “CIPS” نموده است. این سیستم در واقع به عنوان جایگزین برای سوئیفت در مبادلات یوآنی عمل می­ کند. به لحاظ فنی این سیستم امکان تسویه ناخالص آنی، دسترسی به “RTGS” داخلی چین و پیام­ رسانی و کد گذاری پیام ­های مالی را فراهم می­ کند. در واقع این سیستم همان کارکرد سوئیفت و با کارایی بالاتر را داراست. بانک ­ها به دو شکل مستقیم و غیر­مستقیم به این سیستم متصل می­ شوند. بانک­ های مستقیم عضو این سیستم همگی در خاک چین مستقرند و تعداد ۸۴۷ بانک نیز از کشور­های مختلف به صورت غیر­مستقیم به این سیستم متصل هستند.

راه های افزایش تبادلات مالی با بانک های چینی

در کشور طرف تجاری ایران یعنی چین، این امکان فراهم است که در صورت برآورده شدن برخی الزامات، بانک­ های این کشور بدون واهمه از تحریم­ های آمریکا، وارد تعامل شوند. به نظر می­رسد بانک ­های استانی چین برای برقراری ارتباط مالی مناسب است. بدین منظور هر کدام از معیار­های ارتباط مالی بین بانکی دقیقا مورد بررسی قرار گرفته است.

نداشتن فعالیت موثر در چرخه دلاری با بررسی دسترسی مستقیم بانک به سوئیفت انجام شده است. عدم حضور موثر در بازار­های آمریکا با توجه به انتخاب از بین بانک ­های استانی چین صورت گرفته است. وضعیت سهام داری با توجه به دولتی بودن بانک ­ها بررسی شده است. دسترسی به بازار بین بانکی و سیستم پرداخت حجیم یوآنی با توجه به اتصال مستقیم بانک­ های مورد نظر به سیستم پرداخت پیشرفته ملی چین یا “CNAPS” بررسی شده است. اندازه دارایی بانک ­های موردنظر با توجه حجم مبادلات ایران سنجیده شده است. همچنین دسترسی این بانک­ ها به سیستم نظام پرداخت بین بانکی فرامرزی چین یا “CIPS” مورد بررسی قرار گرفته است.

با اعمال معیار­های گفته شده، از میان ۶۵ بانک استانی چین، تعداد ۱۲ بانک انتخاب شده ­اند که برای همکاری با ایران مدنظر قرار بگیرند. این بانک ­ها شامل: “Langfang City Commercial Bank”،” Guilin City Commercial Bank”،” Zhangjiakou City Commercial Bank” و ۹ بانک دیگر است.

جمع بندی

با اعمال تحریم‌‌‌ ­های پولی و بانکی از جانب آمریکا، مبادلات تجاری ایران با کشور­های طرف تجاری به سختی و با هزینه ­های بالا انجام می ­شود. بانک ­های بزرگ بین ­المللی به علت حضور در بازارهای مالی آمریکا و وابستگی به نظام پرداخت دلاری، از همکاری با ایران واهمه دارند. اما بررسی ­ها حاکی از آن است که بانک ­های فعالی نیز وجود دارند که می ­توانند بدون تاثیرپذیری از تحریم ­های آمریکا با ایران فعالیت کنند. با توجه به نظام پولی و بانکی گسترده و متنوع چین و حجم بالای مبادلات بین دو کشور و … بانک­ های این کشور مورد بررسی قرار گرفت. با توجه به معیارهای معین و بررسی دقیق آن ­ها، تعداد ۱۲ بانک برای برقراری ارتباط بانکی شناسایی شد.

حسین عطااللهی

انتهای پیام/