ازکاهش طول وعرضی باغات شیرازدرسالیان اخیر تاگمنامی باغ رضاخانی و عمارت معین الدوله در بولوارچمران!

به گزارش  پگاه  خبر؛درشیراز که به شهر گل و سبزه و سرزمین باغات با صفای ثبت شده درمیراث جهانی شهره است به حریم باغات که درحکم ریه ها و مجاری تنفسی این کلان شهرند بیشترین دست درازی ها میشود و متولیان امور بویژه ارگان شهرداری که خود ستاد حفاظت از باغات قصردشت و چمران راتشکیل داده است امروز انگشت اتهام تخریب و قلع وقمع باغات زیبا و با صفای شیراز متوجه اوست. هرماه وهرسال که میگذرداز مساحت طول وعرض و مقدارو تعدادباغات شیرازکم وکمترمیشود وجای آنها آسمان خراشهاوبرج و ساختمانهای بلندوبعضا کریه منظرو بدقواره ایجاد میشود.درختان تنومندو قدیمی باغات مصفای چمران وقصر دشت و…یک به یک قطع ودرخواب خرگوشی مسوولان  شهری ومدیران میراثی عمارتهای زیباو تاریخی تخریب میگرددتا منفعت طلبان مجوزهای ایجادعمارتهای نوونازیباو فاقدروح وزیبایی بصری وبه دورازمعماری ایرانی، اسلامی رایک به یک دریافت کنندوبه ریش دوستداران میراث فرهنگی وهواداران محیط زیست بخندند.گاهی هتلی آسمان خراش رامجوز ساخت طبقات بیشترمیدهند تابا تخلفات آشکارامانع از ثبت شدن ارگ تاریخی شهر و مجوعه ارزشمندزندیه در فهرست جهانی شود،گاه باغات خانواده رادرشهری که مدعی عنوان پایتخت فرهنگیست دربولواری که نامش فرهنگ شهراست تغییرکاربری میدهندو تابلوباغ خانواده فرهنگ راشبانه ودر خفاودور از انظار مردم ساکن در آن محله به پایین میکشانندوگاه باغ مینو،باغ سالاری و قصه های تلخ ودرناک دیگرباغات وخانه های تاریخی وقصه جانسوزبافت قدیم شیرازکه از بیان هرکدامش شرمناک وشرمنده ام.

این بار باهوشیاری وهمراهی یکی ازدوستان و مطالبه گران میراث شهری درحین انجام پژوهشی شهری متوجه دیواری بلندوخارج ازعرف معمول دیوارکشی های باغی درحوالی کوچه های ۳۴تا۳۶بولوارچمران شدیم.حس کنجکاویمان تحریک وبه دنبال علت بودیم.ازهمسایه های باغ واهالی محله محمودیه (پشت مُله)پرس وجوهایی کردیم.به سراغ نگهبان باغ مذکور رفتیم تاعمارت درون باغ راببینیم هرچه فریاد زدیم کسی درب باغ رابه رویمان بازنکرد.

پژوهش درمورد نام باغ، تاریخچه ایجادباغ و عمارت اندونی وهمچنین بانی عمارت ومالک یامالکان این باغ شروع شد.نام باغ “رضاخانی “ و نام عمارت هم “معین الدوله”اعلام و گفته شد.درختان تنومندقطع شده درداخل و بیرون ازاین باغ که اثاران هنوزپای برجاست خبر از عمق فاجعه ای زیست محیطی  که در این فضاداشت، میداد. دیوارهای بلندتازه کشیده شده دورتادورباغ هم ازنوع تابوک چهره وزیبایی ظاهر باغ رانازیباکرده است.دیوار هایی که معلوم است به جای دیوار های قبلی باغ که کاملا گلی باروکش کاه گل بوده اندایجادشده وسیماو منظر باغ رابه کلی عوض کرده است.چه دلیلی براین اقدام بوده وچه کسانی اینگونه غیرحرفه ای اقدام به چنین دیوارچینی ها دورتادورباغ رضاخانی چمران درشیراز کرده اند؟!چرامالک یامالکین حقیقی وحقوقی اقدام به نصب تابلوهایی مبنی بر معرفی مختصرباغ و….به عابران و رهگذر ان ننموده واینگونه نخواسته اندتا اذهان عموم رامتوجه وجود باغ وعمارتی تاریخی دراین فضاکنند؟آیانبایستی چنین مکان و فضایی زود ترتعیین تکلیف گرددتادوستداران میراث فرهنگی و حافظان محیط زیست ازکم وکیف وسرنوست اینچنین فضایی باخبرشوند ؟آیاکارشناسان فنی میراث فرهنگی فارس برای حفاظت فرضی یا واقعی ازباغ وعمارتی که درفهرست آثارملی ایران ثبت گردیده اینچنین ناشیانه مجوز دیوارکشی های خارج از عرف به دوراز اصول ومعیار های معماری رابه مالک یا مالکان داده اند؟سهم ونقش شهرداری شیرازو منطقه شهرداری مرتبط بااین محدوده وفضا (باغ وعمارت معین الدوله) تاچه حد است؟

باغ وعمارت معین الدوله اثری ثبت ملی شده:

به گفته سیدمحی الدین حسینی ارسنجانی روزنامه نگاروشیرازپژوه، عمارت معین الدوله واقع در باغ رضاخانی که به دوره قاجاریه تعلق دارد،در شهر شیراز، بلوار چمران مابین کوچه های۳۶ و ۳۴ وبرروی خیابان (بولوار چمران) می باشد که با شماره ۳۱۷۶۳ در سال ۹۶ ثبت ملی شده است.ابلاغ مراتب ثبت «باغ معین‌الدوله» و ۳ اثر تاریخی دیگر به استانداروقت فارس (افشانی) ازسوی رئیس وقت سازمان میراث ‌فرهنگی (مونسان) انجام شده است.درمتن این نامه میخوانیم:«در اجرای بند ”ج” ماده واحده قانون تشکیل سازمان میراث ‌فرهنگی کشور مصوب ۱۳۶۴ مجلس شورای اسلامی و بند ششم ماده سوم قانون اساسنامه سازمان میراث‌ فرهنگی کشور مصوب ۱۳۶۷ مجلس شورای اسلامی مبنی بر ثبت آثارارزشمندمنقول وغیرمنقول فرهنگی ‌تاریخی کشور در فهرست آثار ملی و فهرستهای ذی‌ربط،مراتب ثبت اثر فرهنگی ‌تاریخی ”عمارت و باغ معین‌الدوله” ‌واقع در استان فارس، شهر شیراز، بلوار چمران، کوچه ۳۴، سمت چپ اولین فرعی، باغ رضاخانی که پس از طی تشریفات قانونی لازم به‌شماره ۳۱۷۶۳ مورخ ۹۶/۴/۱۰ در فهرست آثار ملی ایران به‌ثبت رسیده ابلاغ می‌گردد.اثر مذکور تحت حفاظت و نظارت این سازمان است و هر گونه دخل و تصرف یا اقدام عملیاتی که منجر به تخریب یا تغییر هویت آن شود برابر مواد ۵۵۸ لغایت ۵۶۹ از کتاب پنجم قانون مجازات ‌های اسلامی، تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده، جرم محسوب می‌شود و مرتکب مشمول مجازات‌های قانونی خواهد شد و مرمت و بازسازی اثر صرفاً با تأیید و نظارت این سازمان ممکن خواهد بود.خواهشمند است دستور فرمایید مراتب جهت اطلاع و اجرا به مقامات و مسئولان ذی‌ربط در استان ابلاغ شود و از نتیجه این سازمان را مطلع فرمایند.»
این فعال فرهنگی یادآورشد: عمارت بسیار زیبایی در باغ رضاخانی وجود دارد با ارائه‌ یک طرح بسیار خوب جدای از درآمد فرهنگی برای شهر درآمد اقتصادی در بر خواهد داشت.اما عدم رعایت اصول فنی دردیوارگذاری وعدم نصب تابلو هشداردهنده میراث فرهنگی که این فضا در اختیاراداره کل میراث فرهنگی استان واثری ثبت ملی شده است است و موارد اینچنینی که  توضیحات شفاف وصریح مسئولان محترم ومرتبط مثل میراث فرهنگی وشهر داری رامیطلبدتااذهان عمومی نسبت به این مساله روشن شود.

عمارت معین الدوله در باغ رضاخانی در بولوارچمران شیراز که مربوط به دوره قاجار است و درموقعیت مکانی درجه یک باغات است، ظرفیت ایجاد یک مکان گردشگری ویژه یا هر کاربری مناسب دیگری که مالک آن تصمیم بگیرد را دارد.

به عنوان یک شهروند سئوالم اینجاست با توجه به اینکه بنا ثبت ملی است و ما هم عضو کوچکی از این جامعه هستیم؛ آیا الان وضعیت اصولی بر روند پیشرفت فیزیکی و موضوعات حقوقی بر این بنا حاکم است؟!

بلوار شهید چمران وجاذبه های گردشگری زیباومهم آن:

یکی از مهم‌ترین بلوار شهر شیراز است که از نظر جغرافیایی درشمال غرب شهرقرارداردو این بلوارمانندیک کمربندی غرب شهر یعنی پل معالی ‌آباد را به شمال شهر یعنی میدان دانشجو متصل می‌کند. این بلوار به دلیل قرار داشتن در بین رودخانه خشک و باغات قصردشت به عنوان یکی از زیباترین بلوار شهر نامیده می‌شود، که همین سبب شده جز یکی از گران‌قیمت‌ترین مکان شهر باشد، بیشتر مردم شیراز آخر هفته‌های خود را در این بلوار می‌گذرانند وبولوار چمران به عنوان یکی از دوست داشتنی‌ترین فضاهای شهر بین مردم حساب می‌شود.

هجوم ویلاهای سر به فلک کشیده به باغهای قصردشت چمران:

خوش آب‌وهواترین منطقه شیراز به‌ عنوان محدوده باغ‌ها از سال‌های دور تامین ‌کننده اکسیژن شهر بوده است اما وسعت این محدوده بزرگ مدت‌هاست با تصرف غیر قانونی و ساخت‌وساز های غیرمجاز بسیار کاهش یافته و اینگونه که پیش می‌رود تا چند سال آینده خبری از باغ‌های شیراز نمی‌ماند.در کوچه باغ‌ هایش که قدم می‌زنی از بوی دیوار کاه‌گلی و عطر درختانش سرمست می‌شوی. نمی‌شود شیرازی باشی و در کوچه‌باغ‌های قصردشت وچمران عکسی به یادگار نینداخته باشی. باغ‌هایی که دیرزمانی است رنگ آرامش را به خود ندیده‌اند.

سالهاپیش شهردار شیراز طی نامه‌ای غیر رسمی خواستارتحویل ستاد آبادگری باغ‌ها به شهرداری منطقه شش می‌شود. عده‌ای مخالفت می‌کنند و عده‌ای موافق هستند. عده‌ای معتقدند کسی از ستاد باغ‌ها انتظار درآمد ندارد در حالی که از شهرداری‌های مناطق انتظار درآمد امری طبیعی است، پس شاید هدف، دست درازی به باغ‌ها باشد.

سوالی که به ذهن متبادر می‌شود این است که اگر ستاد باغ‌ها برای آبادگری و حمایت از باغداران و همچنین حفظ و صیانت از باغ‌های شهر تاسیس شده است، چرا شهردار دستور لغو آن را می‌دهد؟ مگر ستاد باغ‌ها طی سال‌های گذشته تا کنون چه اقداماتی انجام داده است که هیچ یک ازباغداران از عملکردش راضی نیستند!؟منطقه بکرباغ‌های قصر دشت  وچمران در طول سال‌های متمادی دستخوش تهاجم‌های زیادی شده است تا رفته رفته از وسعت آنها کم شود. برخی از باغ‌ها طی سالیان مختلف به تصرف شهرداری درآمده است درحالی که باغ‌داران قصر دشتی معتقدند به این باغ‌ها هیچ‌گونه رسیدگی نمی‌شود و همه در معرض خشکیدگی و نابودی هستند. باغ‌هایی که به‌ عنوان تولید کننده اکسیژن شهر اگر رسیدگی نشوند، بدون شک تا پنج سال آینده با این ساخت‌و سازهای غیرمجاز بعید است چیزی از آنها باقی بماند.

برابرگزارش ایسناوبه گفته نماینده باغ‌داران، بحث بر سر این است که باغ‌داران همیشه از تعدد دستگاه‌های ناظر بر باغ‌ها گلایه‌مند هستند. چرا که هر نهادی به‌نوبه خود استعلام می‌گیرد، دستور العمل‌هایی صادر می‌کند و نظارت‌هایی دارد که باغدار را به نوعی دچار سردرگمی کرده است.بی‌تدبیری برخی از مسئولان ناظر بر باغ‌های  قصردشت بسیاری از درختان کهنه و قدیمی را خشکانده است.یکی از مباحث باغداران قصرالدشت وچمران عدم اجازه شهرداری و ستاد باغ‌ها برای ساخت یک سرویس بهداشتی یا انباری برای نگهداری ابزار و ادوات کشاورزی آنها است در حالی که با نگاهی گذرا به کوچه باغ‌های قصرالدشت وچمران  به راحتی شاهد بالا رفتن ساختمان ‌های سربه فلک کشیده و ویلاهای آنچنانی هستیم که ساخته شده و هیچ ایرادی به آنها گرفته نمی‌شود در حالی که دیوارهای کاه‌گلی فرو ریخته باغ کناری اجازه مرمت و یا حتی کشیدن فنس نیز ندارد.

موضوع دیگری که قابل بحث است، بحث حریم باغ‌های قصردشت است که در گذشته سه هزار و ۵۰۰ هکتار برآورد شده اما امروز با تملک‌های اجباری، جدا شدن جبل دراک و مواردی از این قبیل به کمتر از هزار هکتار کاهش یافته است. صاحب‌نفوذ بودن برخی ادارات واشخاص در طی این سال‌ها سبب شده است برخی از قسمت‌های باغ‌های  قصرالدشت وچمران، حتی به صورت نقطه‌ای به تصرف درآید. نمونه آن چهل هکتار از باغ‌های واقع در پشت مله، انتهای بلوار نیایش است. یا باغ‌های واقع در زمینی که امروز بیمارستان کوثر شیراز است. آیا زمین بایر در سطح شهر وجود ندارد که باغ بایدتبدیل به بیمارستان،خانه، ساختمان تجاری و … شود؟

چرا شهرداری نرخ ۳۰۰ هزار تومان برای هر متر باغ غارثی و ۶۰۰ هزار تومان برای هر متر باغ خودمالک تعیین می‌کند و با تملک اجباری، باغ‌دار را به خاک سیاه می‌نشاند در حالی که باغ‌دار یا فروشنده نیست یا اگر نیت فروش کند می‌تواند باغش را متری ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان بفروشد!؟ آنگاه با تملک باغ و تخریب درختان برای خود کارگاه راه بیندازد؟ یا باغ بشود حیاط خلوتی برای صبحانه‌های کاری و ناهارهای اداری!؟

شهر شیراز در بخش مرکزی استان فارس و در ارتفاع ۱۴۸۶ متری از سطح دریا و در منطقهٔ کوهستانی زاگرس واقع شده و آب و هوای معتدلی دارد. این شهر از سمت غرب به کوه دراک، از سمت شمال به کوه‌های بمو، سبز پوشان، چهل‌مقام و باباکوهی (از رشته کوه‌های زاگرس) محدود شده ‌است. شهر شیراز برطبق آخرین تقسیمات اداری به ۱۱ منطقهٔ مستقل شهری تقسیم شده و مساحتی بالغ بر ۱۷۸/۸۹۱ کیلومتر مربع دارد. شیراز پس از تهران دومین شهر ایران است که در سال ۱۲۹۶ خورشیدی شهرداری در آن تاسیس گردید.این شهر از دیرباز به واسطهٔ مرکزیت نسبی‌اش در منطقهٔ زاگرس جنوبی و واقع ‌شدن در یک منطقهٔ به نسبت حاصل‌خیز، محلی طبیعی برای مبادلات محلی کالا بین کشاورزان، یکجانشینان و عشایر بوده‌ است. همچنین شیراز در مسیر راه‌های تجاری داخل ایران به بنادر جنوب مانند بندر بوشهر قرار گرفته ‌است. این شهر به سبب جاذبه‌های تاریخی، فرهنگی، مذهبی و طبیعی فراوان، همواره گردشگران بسیاری را به‌سوی خود فرا می‌خواند. ایمیل حاضر شامل تصاویری از شیراز قدیم و جدید به همراه تاریخچه کوتاهی از این شهر و برخی از مکان ‌های دیدنی آن است که امید است مورد توجه شما دوستان خصوصا شیرازی های باصفا قرار گیرد.شیراز یکی از پنج شهر بزرگ ایران و مرکز استان فارس است. برپایه‌ی آخرین سرشماری مرکز آمار ایران جمعیت این شهردرسال ۱۳۸۸ خورشیدی نزدیک به یک و نیم میلیون نفر ‌است.نام شیراز در کتاب‌ها و اسناد تاریخی، تحت نام‌های مختلفی نظیر تیرازیس، شیرازیس و شیراز آمده ‌است. شیراز در دوران صفاریان، آل بویه و زندیه، پایتخت ایران بوده ‌است. شیراز با پنج شهر جهان دارای پیوند خواهرخواندگی است: دوشنبه (تاجیکستان). نیکوزیا، (قبرس). چونگ کینگ، (چین). وایمار،(آلمان). مالاکا، (مالزی):

حسینی ارسنجانی می افزاید:شیراز دارای ۳۶۰ هکتار بافت تاریخی است که این بافت بیش از ۴۰۰ بنا شامل امامزاده، مسجد، مدرسه و خانه مسکونی را در خود جا داده است. برخی خانه‌های مسکونی این بافت تاریخی در فهرست میراث ملی به ثبت رسیده و برخی دیگر به‌دلیل قرار گرفتن در بافت، ارزشمند شناخته می‌شود. همچنین بخشی از این خانه‌های تاریخی که در مالکیت دولت است، طی سال‌های گذشته مورد مرمت قرار گرفته و با تغییر کاربری به موزه یا کارگاه صنایع‌ دستی تبدیل شده است. تجربه‌ کشورهای دیگر در این زمینه و حتی در برخی موارد تجربه‌هایی در داخل کشور نشان داده که بهره‌ برداری و تغییرهای کاربری ضابطه‌مند با رعایت این که آسیبی به ارزش بافت تاریخی یا خانه و مکان تاریخی مورد نظر نرسد، می‌تواند علاوه بر حفظ اثر تاریخی موجب رونق بافت و مکان بازسازی شده شود.

عمارت بسیار زیبایی که در باغ رضاخانی شیرازواقع در بولوارچمران وجود دارد با ارائه‌ یک طرح بسیار خوب جدای از درآمد فرهنگی برای شهر درآمد اقتصادی در برخواهد داشت.

نامه ای مربوط به عدم رعایت اصول فنی  دردیوارکشی باغ و موارد اینچنینی در سال ۹۸ موجود است که البته اگردر این خصوص نیزمسئولان محترم شهرداری توضیحاتی بدهند،ممنونشان خواهیم شد.

نکته پایانی آنکه عمارت معین الدوله در باغ رضاخانی که مربوط به دوره قاجار است و بسیار باغ مهمی هم ازجهت موقعیت مکانی است ودردرجه یک باغات است و هم ظرفیت ایجاد یک مکان گردشگری ویژه یا هر هر کاربری مناسب دیگری که مالک آن تصمیم بگیرد را داردباید حفظ واحیاشودتابا مرور زمان ازارزش واهمیت میراثی ان کاسته نشده وفراموش نگردد.

به عنوان یک شهروند سئوال اینجاست با توجه به اینکه بنا ثبت ملی است و ما هم عضو کوچکی از این جامعه هستیم؛ آیا الان وضعیت اصولی بر روند پیشرفت فیزیکی و موضوعات حقوقی بر این بنا حاکم است؟!

انتهای پیام/ابراهیم عباسی